Vlinders tellen: hoe haal je die blauwtjes en witjes uit elkaar?
Een kwartier vlinders tellen in de tuin. Tot zondag verzamelt de vlinderstichting gegevens van iedereen die maar wil meedoen.
Begin niet met al te hoge verwachtingen: voor een leek valt vlinders tellen helemaal niet mee. De beestjes zijn nogal fladderig. Pas als ze hun vleugels openen, kun je echt de distelvlinder onderscheiden van de kleine vos of atalanta. En haal die blauwtjes maar eens uit elkaar, of de witjes. Die soorten verschillen in vleugeltip of stip.
Martha van der Heide wil van te voren best wat praktische tips geven, maar bij haar zakt de moed soms ook in de schoenen, erkent ze eerlijk. Toch gaat ze komend weekend voor de vierde keer meedoen aan de landelijke tuintelling. "Ik vind het vreselijk leuk om me op die kleine beestjes te richten. Zo kijk je veel intenser naar de natuur en zie je echt hoe mooi ze is."
De tekst loopt door onder de foto
Haar telplek is een bijzondere. Ze werkt als vrijwilliger op de Eemlandhoeve in Bunschoten en die heeft wel vier verschillende bloementuinen, inclusief vijvers, fruitbomen en bramenstruiken. Boerin Maaike Huijgen is meer van de planten, maar het aantal vlinders kan een mooie indicatie geven van de biodiversiteit op haar land.
Nadat hun melkveebedrijf na een ruilverkaveling verhuisde naar de rand van Bunschoten, zijn zij en man Jan Huijgen biologische vleeskoeien gaan houden. Ze betrekken burgers bij hun boerenbedrijf met de verhuur van pipowagens en vergaderzalen.
Maaike Huijgen is bos- en natuurbeheer gaan studeren om haar vegetatiekennis bij te spijkeren. Het duurt zeker zeven jaar voordat boerengrond verschraalt, zegt ze. Veel maaien en alle maaisel afvoeren. Ze neigt steeds meer naar permacultuur; een duurzaam ecosysteem waar de mens veel uit kan halen. "We plukken steeds meer uit het wild en onze moestuin wordt ook steeds wilder." Ze biedt meteen een bloem aan van de oostindische kers, zoet en pittig tegelijk. De gele pluimen van de gulden roede gaan in de thee. "Ontgiftend, ontstekingsremmend, voorkomt nierstenen", citeert ze uit een boek over eetbare planten.
Nederland telt 53 soorten dagvlinders, de helft daarvan vliegt deze maanden nog rond
Voor de vlinders hebben de vrouwen ook een dik boek bij de hand. Dat is misschien tip één voor de beginnende teller: koop of leen zo'n gids. Alles wat rondvliegt is dan te vergelijken met duidelijke plaatjes. En er staat in welke planten de dieren nodig hebben om te overleven.
Vandaag tellen ze handenvol vlinders op de vlinderstruik, maar dat zijn vooral de 'typische' tuinvlinders. Die duidt de vlinderstichting een beetje laatdunkend aan als kroeglopers: ze komen alleen langs om te drinken. Belangrijker dan nectarbloemen zijn waardplanten. Ook die heeft de Eemlandhoeve volop: kattenstaart, kaasjeskruid, klavers. Maar ook minder mooie woekeraars. Huijgen wijst op bossen brandnetel, met gaatjes in het blad. De rupsen van dagpauwoog, kleine vos, en gehakkelde aurelia lusten alleen dit blad, waar je ook thee van kunt trekken.
De tekst loopt door onder de foto
De Eemlandhoeve is omgeven door weiland, het is een hele kunst voor nieuwe vlinders om zich hier te vestigen. Van de sleedoornpage heeft Huijgen wel de eitjes gezien, maar de vlinder nog niet. Die houdt zich waarschijnlijk hoger in de bomen op. Dat vinden de vrouwen misschien nog het leukst aan de telling: door gericht te kijken, weten ze iets meer van wat er allemaal leeft in die tuin.
Vanmorgen heeft Martha van der Heide een oranje vlinder gespot. Ze mag hem nog niet meetellen - als ze al wist welke soort het was. "Dat zou niet eerlijk zijn: het is de bedoeling dat je per kwartier noteert wat je ziet en dan alleen de vlinders die je tegelijk telt. Anders is er kans op dubbeling."
Nederland telt 53 soorten dagvlinders, de helft daarvan vliegt deze maanden nog rond. Van der Heide hoopt komend weekend op een kolibrievlinder, eigenlijk een nachtvlinder, maar overdag actief. De kleurrijke types zijn nu eenmaal het leukst. Huijgen wijst in haar boek op alle minivlinders en motjes. "Toch een beetje onooglijk, daar kijk je veel minder van op."
De tekst loopt door onder de foto
Tips voor tellers
1. Op de website www.vlindermee.nl staan apps die meedoen vergemakkelijken. Daar kun je ook de tellingen doorgeven. Als veel mensen meedoen, geeft het een goed landelijk beeld. Normaal is de kleine vos begin augustus het talrijkst, maar omdat maart heel warm was, heeft die zijn piek misschien al gehad.
2. Koop een gids, of download de ontdekkingskaart van de vlinderstichting met duidelijke tekeningen van de meest voorkomende dagvlindersoorten.
3. Kies een zonnig moment, dagvlinders gebruiken hun vleugels om in de zon op te warmen, dan pas kunnen ze goed vliegen. Vlinders verkiezen ook de luwte van struiken, heggen en houtwallen.
4. Atalanta's en dagpauwogen zijn dol op rottend fruit, je kunt ze lokken met rotte appels of pruimen.
5. Het is voor dit weekend te laat, maar zorg voor de juiste beplanting; nectarbloemen en waardplanten. De vlinderstruik (Buddleja) is een gegarandeerd succes.