Coffeeshop Liberty moet sluiten, maar de buurt voelt daar niks voor

Lia Dasberg (80) uit Harderwijk is blij met haar buren. Ze zijn hoffelijk, altijd bereid om een praatje te maken en haar zware boodschappentassen te dragen. Haar man Jan van Limburg (82) knikt instemmend: 'En je hebt er totáál geen last van.'

Er zijn meer Nederlanders met goede buren. Maar die van dit echtpaar uit Harderwijk zijn toch speciaal. Ze wonen namelijk naast een coffeeshop. En nu komen ze, samen met de buurt, in actie om de shop open te houden.

Liberty is de enige coffeeshop van Harderwijk. Al bijna een kwart eeuw gaan hier hasj en wiet over de toonbank. Zonder enige wanklank, zeggen Dasberg en Van Limburg, die in een monumentaal pand naast de coffeeshop wonen in het oude centrum van Harderwijk.

Vóór Liberty zat er een broodjeszaak, zegt Dasberg. 'Dat was een ramp. Elk weekend vechtpartijen voor de deur. Een keer werd er iemand door ons keukenraam gemept.' Toen Liberty kwam, hield dat op. 'Die coffeeshop was een verademing.'

Maar het doek dreigt te vallen voor Liberty. Eigenaar Celal Görgen werd betrapt met 52 kilo hennep, meer dan honderd keer de toegestane handelsvoorraad van 500 gram. Dat gebeurde al in 2011, maar pas eind vorig jaar werd de veroordeling in hoger beroep definitief.

Voor burgemeester Harm-Jan van Schaik was dat aanleiding om Görgen zijn vergunning af te nemen. In Harderwijk mag iemand met een strafblad geen coffeeshop runnen. Vanaf zaterdag mag Liberty geen drugs meer verkopen.

Bespottelijk, zegt Dasberg boven een kopje koffie bij de buren, waar een rood poolbiljart staat en een foto van het Vrijheidsbeeld aan de muur hangt. Zelf blowen ze niet, benadrukt Van Limburg. 'Wij zijn nog van vóór de babyboom.' Maar hij komt op voor de vrijheid van anderen om dat wél te doen.

Als iemand zijn zaakjes voor elkaar heeft, dan is het Görgen wel, zegt Dasberg. 'Hij vult keurig zijn belasting in, al het personeel heeft een opleiding gedaan. Dit is een voorbeeldcoffeeshop.'

Dasberg verzamelde handtekeningen van buurtbewoners onder een petitie om Liberty open te houden, kroegbazen in het centrum ondertekenden een steunverklaring aan hun collega. Het mocht niet baten.

De burgemeester grijpt de sluiting aan om een nieuw coffeeshopbeleid te formuleren. Daarin is plaats voor één niet-commerciële coffeeshop, gerund door een stichting. Niet de verkoop van softdrugs moet voorop staan, maar het geven van voorlichting over drugsgebruik. De winst moet ten goede komen aan drugsvoorlichting en andere maatschappelijke doelen. Gegadigden kunnen zich bij de gemeente melden.

Een coffeeshop gerund door een stichting is niet uniek, maar wel zeldzaam. Voor zover bekend telt Nederland vier van die 'sociale coffeeshops'. De bekendste is Xpresso in Zwijndrecht. Wouter van Egmond is voorzitter van de stichting Dilemma, die Xpresso uitbaat. De coffeeshop boekt zo'n 2 ton winst per jaar; vorig jaar werd 60 duizend euro overgeboekt naar goede doelen, zoals jeugdprojecten. Maar dat ging niet vanzelf, benadrukt Van Egmond.

In Zwijndrecht speelde de gemeente een grote rol bij de totstandkoming van de coffeeshop. Het pand waarin Xpresso zit werd ter beschikking gesteld door de woningbouwvereniging, de gemeente hielp met leningen.

Harderwijk is zoiets uitdrukkelijk níét van plan. De gemeente wil op geen enkele manier betrokken zijn bij de nieuwe coffeeshop, schrijft Van Schaik in zijn voorstel, dat inmiddels is aangenomen door de gemeenteraad.

Wel ligt er een lijst met 63 eisen, variërend van een verbod op een terras tot de verplichting om een portier aan de deur te hebben staan. De vraag is wie bereid is daaraan te beginnen, zegt Van Egmond. 'Je kunt wel zeggen: we laten het een stichting doen. Maar dat is te gemakkelijk.'

Over de 52 kilo waarmee collega Görgen is betrapt, doet Van Egmond schouderophalend. 'Dat is een normale voorraad. Ik denk dat ik dat ook wel heb liggen.'

Zelfs Van Schaiks eigen partij, het CDA, is kritisch. Van Peter Sels, fractievoorzitter in de raad, had Liberty niet dicht gehoeven. 'Ik vind het een zware straf voor een coffeeshop waarmee nooit problemen zijn geweest.' Sels heeft ook twijfels bij het door de burgemeester voorgestane stichtingsmodel. Want het blijft een rare spagaat, zegt hij: goede doelen steunen vanuit illegale praktijken. Zo lang de teelt en de aanvoer van hennep verboden is, staat een coffeeshop met één been in de illegaliteit. 'Dat is zo krom als wat.'

'Stank voor dank'

Het CDA stelde kritische vragen, maar vond geen gehoor. Het was alsof je tegen een muur praatte, zegt Sels. 'De burgemeester had een vastomlijnd doel voor ogen. En dat heeft hij doorgezet.'

Van Schaik is op vakantie en niet beschikbaar om uitleg te geven. Maar op vragen uit de gemeenteraad liet hij eerder weten dat hij niet anders kon dan Liberty sluiten. Zo zijn de regels nu eenmaal. Voor de stichtingsvorm is gekozen omdat hij hecht aan 'maatschappelijke inbedding' van de coffeeshop.

Het is 'stank voor dank', moppert coffeeshopeigenaar Görgen. 'Ik heb de straten van Harderwijk 23 jaar vrij gehouden van drugsdealers, nooit klachten gehad.' Görgen moet nog zien of een stichting het beter kan.

In een kort geding tegen de gemeente dat donderdag diende voor de rechtbank in Arnhem eiste Görgen dat Liberty mag doorgaan met drugs verkopen tot de nieuwe coffeeshop er is. Volgens zijn advocaat is het algemeen belang niet gediend met sluiting. Liberty is de enige coffeeshop in de verre omtrek. Als die sluit, zal de illegale straathandel oplaaien.

'Dat betekent weer ellende in de straat', zucht Dasberg. En als het nou een coffeeshop was die overlast veroorzaakte, zegt Van Limburg. 'Maar wij zijn gelukkig met deze coffeeshop.' De rechter doet vrijdag uitspraak.