Gifeieren uit Drenthe mogelijk al meer dan een jaar verkocht

Het bloedluisbestrijdingsmiddel DEGA-16 van dit Barneveldse bedrijf is vrijwel zeker de bron van de fipronil-besmetting waarover toezichthouder NVWA maandag aan de bel trok. Het Openbaar Ministerie onderzoekt of Chickfriend te goeder trouw was, of wist dat een Belgische leverancier fipronil aan het anti-bloedluismiddel had toegevoegd.

Behalve de kippenboer in het Drentse Witteveen lieten minstens twee andere pluimveehouderijen hun kippen al in 2016 tegen bloedluis behandelen door Chickfriend, dat opgericht is in 2014. Er is geen reden om aan te nemen dat het anti-bloedluismiddel dat Chickfriend vorig jaar gebruikte geen fipronil bevatte. De kans is dus groot dat er al veel langer gifeieren in Nederland zijn verkocht en geconsumeerd dan tot nu toe werd aangenomen.

Let op deze eiercodes

x-nl-40155xx. Dit zijn de eieren van het pluimveebedrijf in Eck en Wiel, waarin zoveel fipronil zit dat ze een 'acuut gevaar' voor de gezondheid vormen. (Waar een X staat, kan elk willekeurig cijfer staan).

Eieren met een te hoog fipronilgehalte voor kinderen:
x-nl-41679xx
x-nl-42071xx
x-nl-42659xx
x-nl-42766xx
x-nl-43113xx
x-nl-43326xx
x-nl-43514xx
x-nl-43640xx
x-nl-43835xx
x-nl-43879xx
x-nl-40446xx
x-nl-40534xx
x-nl-40709xx
x-nl-41176xx
x-nl-41205xx
x-nl-41437xx
x-nl-42068xx
x-nl-42206xx
x-nl-42736xx
x-nl-42775xx
x-nl-43154xx
x-nl-43224xx
x-nl-43425xx
x-nl-43434xx
x-nl-43780xx
x-nl-43925xx
x-nl-46351xx

Zie voor de actuele lijst: nvwa.nl

Toezichthouder NVWA erkent dat er vorig jaar mogelijk al fipronil-eieren in de winkel lagen. 'We kunnen dat niet meer controleren, want die eieren zijn al opgegeten', zegt een woordvoerder. De voorzitter van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP), Hennie de Haan: 'We kunnen inderdaad niet uitsluiten dat er al in 2016 eieren met een verhoogde dosis fipronil zijn verkocht. We weten alleen niet hoe lang fipronil al bij het middel DEGA-16 wordt gemengd en in welke dosis. En dan is het nog de vraag wie de dader is: Chickfriend, de leverancier van Chickfriend of de leverancier van de leverancier van Chickfriend. Dat moet allemaal nog uitgezocht worden. De boer in juni 2016 zal een van de eersten zijn geweest die zijn kippen door Chickfriend liet behandelen, denk ik. Vanaf toen ging het verhaal rond in de sector dat DEGA-16 heel goed werkte en gingen steeds meer boeren het gebruiken.'

Kippen die in contact zijn gekomen met fipronil kunnen maandenlang fipronil-eieren blijven leggen, staat in een notitie die de brancheorganisaties van de pluimveehouders aan hun leden hebben verstuurd. Ook de NVWA zegt: 'Het blijft vrij lang in kippen zitten en dus ook in hun eieren.' De insecticide wordt opgeslagen in het buikvet van de kip en breekt maar langzaam af. De pluimveehouderij in Eck en Wiel waarvan de eieren zo'n hoge concentratie fipronil bevatten dat de consumptie ervan volgens de NVWA de gezondheid 'acuut' bedreigt, liet Chickfriend het afgelopen jaar twee keer langskomen. De laatste keer was in mei, dus heel recent, wat kan verklaren waarom de eieren van juist dit bedrijf als slechtste uit de NVWA-controle komen.

Kippeneieren worden normaal gesproken niet getest op de aanwezigheid van fipronil of andere verboden middelen. De NVWA-woordvoerder: 'In eerste instantie is het bedrijfsleven zelf verantwoordelijk voor het op de markt brengen van veilige eieren. Er was eerder geen aanleiding de pluimveebedrijven te onderzoeken op de aanwezigheid van fipronil.' De controles waarbij de fipronil-eieren zijn ontdekt, voerde de toezichthouder uit naar aanleiding van concrete verdenkingen van justitie tegen Chickfriend.

Fipronil is een bestanddeel in bestrijdingsmiddelen tegen ongedierte als bloedluis, vlooien, teken en mijten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat fipronil matig giftig is voor mensen. Als iemand een te hoge dosis van de stof binnen krijgt, kan dat leiden tot schade aan de lever, nieren en schildklier. Het is dan ook verboden fipronil te gebruiken bij dieren die onderdeel zijn van de menselijke voedselketen.

Besmette eieren kunnen overal zijn terechtgekomen

Zowel biologische, vrije uitloop- als scharreleieren kunnen besmet zijn met fipronil. De geblokkeerde pluimveehouders zijn een terugroepactie gestart om de besmette eieren uit de verkoopketen te verwijderen. De Nederlandse Voedsel- en warenautoriteit (NVWA) houdt daar toezicht op. De besmette eieren kunnen in principe in elke winkel of supermarkt terecht zijn gekomen, maar dankzij de leveranciercodes die op elk ei staan, kunnen producenten zien waar hun eieren naartoe zijn gegaan en waar ze zich nu bevinden. Pluimveehouders die weten dat hun eieren (mogelijk) fipronil bevatten, zijn wettelijk verplicht alle afnemers in de keten te waarschuwen en hun te vragen de eieren uit de handel te nemen.

De NVWA maakt de namen van de geblokkeerde bedrijven niet bekend, maar houdt op haar website wel een lijst bij met eiercodes, waarmee eieren die fipronil bevatten geïdentificeerd kunnen worden. Naarmate het onderzoek van de NVWA vordert, zal de lijst met codes geüpdatet worden. De woordvoerder: 'Als we in een lading eieren een concentratie fipronil aantreffen die een gezondheidsrisico voor kinderen vormt, voegen we de codes van die eieren toe aan de lijst. Treffen we een concentratie aan die ook voor volwassenen gevaarlijk is, dan laten we ook een nieuwe publiekswaarschuwing uitgaan.'

'Eet tot zondag beter geen ei'

De NVWA adviseert consumenten voorlopig terughoudend te zijn bij het eten van eieren. Pas als alle pluimveebedrijven waar mogelijk het gif fipronil is gebruikt zijn onderzocht, is duidelijk of de eieren helemaal veilig zijn, zei de tweede man van de NVWA dinsdagavond in Nieuwsuur.

Tegen het weekeinde zijn de onderzoeken van de bijna tweehonderd verdachte bedrijven klaar, denkt Freek van Zoeren. 'Als iemand zegt, nou ik kan leven zonder een ei te eten tot zondag, zou ik dat aanraden', zei de plaatsvervangend inspecteur-generaal van de dienst.