Tv-recensie: Zomergast Van der Laan maakt monument van eigen uitzending

'Volgende week ga ik een week op vakantie. Dus ik voel me lekker, maar het is natuurlijk heel slecht.' Nadat presentator Janine Abbring en haar Zomergast Eberhard van der Laan even duidelijk hadden gemaakt dat ze elkaar zouden tutoyeren - 'Ik vind eigenlijk dat je u moet zeggen tegen een politicus' sputterde Abbring nog even tegen, maar Van der Laan vindt zichzelf geen politicus, dus Abbring moest maar lekker jij zeggen - vertelde de Amsterdamse burgemeester hoe hij zich voelde. Naar omstandigheden goed dus.

Dat was te merken. Al meteen begon Van der Laan, bovenop die gezonken caravan, enthousiast te praten. Over de positiviteit van het vallen van Europese dictaturen ('Je moet niet denken dat alles vanzelf goed komt in de wereld, maar het is wel fijn dat het volk zich niet eeuwig laat onderdrukken'). Op een enkele hapering na - Van der Laan kwam niet op de naam van de Chileense politicus Salvador Allende. 'Dat was even zo'n wegvallertje' - sprak Van der Laan aan een stuk door.

Over bijvoorbeeld het dubbele gezicht van de Februaristaking van Amsterdam en de moord op juwelier Fred Hund. Dat gebeurde gepassioneerd, helder en innemend; de burgemeester sprak Abbring consequent aan met Janine en hield de regie stevig in handen. Soms stelde hij zelfs vragen aan zichzelf. 'Ik ben hier de dienstwillige dienaar van jou.'

Bijna een miljoen kijkers

De aflevering met Van Der Laan trok 974 duizend kijkers. Daarmee is het de best bekeken aflevering in jaren. Alleen Youp van 't Hek in 2001, Mies Bouwman in 2002 en Paul de Leeuw in 2003 trokken meer kijkers. Vorig jaar was de aflevering met premier Mark Rutte de best bekeken uitzending, 925 duizend mensen keken hiernaar.

Abbring zelf luisterde geboeid, vulde Van der Laan aan waar nodig en was goed voorbereid. Ze was alert en respectvol, maar ook voorzichtig kritisch. Na een fragment uit een documentaire over de keihard werkende en 'fuckers' roepende ballerina Igone de Jongh vroeg Abbring: 'Heb je niet gedacht: ik ben zo ziek, fuck het werk, ik koop nu een zeilboot?' Waar ze eigenlijk bedoelde: waarom blijf je in godsnaam doorwerken als je een gezin hebt? Van der Laan weet het aan 'een overmaat aan verantwoordelijkheidsgevoel'. Als hij het allemaal opnieuw zou mogen doen, vertelde Van der Laan, zou hij het anders aanpakken. Het was na een nogal geschiedkundige aanloop van de avond een welkom eerlijk en persoonlijk moment.

Er volgden fragmenten van Van der Laans leermeester Jan Schaefer en stukjes uit de film Mississippi Burning. Gelachen werd er bij Monty Python en Van der Laans partijgenoot Diederik Samsom kreeg bij een fragment van een Kamerdebat na de aanslag op Charlie Hebdo een veeg uit de pan omdat hij een opmerking van Wilders gelijkstelde aan het plegen van een terroristische aanslag. Er was nog een fragment van The Full Monty, dat grappig bedoeld was, maar eigenlijk heel treurig bleek. En het ging nog iets te lang over Delfzijl.

Prachtig laatste half uur

Maar dat zal niemand zich herinneren, want toen brak het prachtige laatste half uur van deze toch al fraaie Zomergasten aan. Van der Laan wilde, Ajacied die hij is, graag iets glorieus van zijn club laten zien. Maar in de voorbereiding op deze uitzending werd de talentvolle Abdelhak 'Appie' Nouri getroffen door een hartstilstand en werd er ernstige en blijvende hersenschade bij hem geconstateerd. Dus besloot Van der Laan om eerst wat doelpunten van Nouri te laten zien, gevolgd door de innemende en vertederende video die zijn broer van hem maakte op de dag van zijn debuut, met tot slot de bijeenkomst voor het huis van Nouri in Geuzenveld waar Ajax-fans, vrienden, familie en mensen uit de moslimgemeenschap samenkwamen om de kleine middenvelder te eren.

Hij probeerde zich nog groot te houden, maar Van der Laan was zichtbaar geëmotioneerd. Hij slikte zijn tranen weg. 'De burgemeester die graag wil dat er harmonieus samen wordt geleefd, vindt dit mooi', zei hij over de verbroedering die de situatie met Nouri teweeg had gebracht.

Van der Laan vroeg Abbring maar even door te gaan, zodat hij zelf niet hoefde te praten. Een slok wijn. De erfenisvraag diende zich aan. 'Die is heel divers', begon Van der Laan. Hij had zich herpakt en vertelde over de beloften die Amsterdammers hem hadden gedaan in een filmpje. Zo had hij gelachen om iemand die beloofde te proberen op het rechte pad te blijven. 'Maar', stuurde Abbring de burgemeester bij, 'wat hoop jij dat die erfenis is?' 'Ja', stamelde Van der Laan. Hij slikte. 'Nou, dat het een eh...', hij keek Abbring aan, zijn stem sloeg een beetje over. 'Dat het de lieve stad blijft die het is.' 

In de Amsterdamse kroegen waar deze Zomergasten op groot scherm werd vertoond, zal daarna het glas zijn geheven. Andere kijkers, in Amsterdam en ver daarbuiten, zullen hun televisie hebben uitgezet, in bed zijn gekropen en later, bij het sluiten van hun ogen misschien gemerkt hebben dat die nog een beetje vochtig waren.