Wordt de sigaret zonder nicotine de genadeklap voor het roken?

Is de oplossing in de strijd tegen rookverslaving dan toch een andere dan de sigaret proberen te verbieden? Totaal onverwachts komt de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit met een voorstel: breng de hoeveelheid nicotine verplicht zó ver omlaag dat een peuk niet meer verslavend is. Het plan is ook van belang voor de Nederlandse strafzaak tegen tabaksproducenten.

Victor Schildkamp 30-07-17, 11:09 Laatste update: 30-07-17, 12:05

Longarts Wanda de Kanter, aanvoerder van de anti-rooklobby. © Ivo van der Bent

De Nederlandse longarts en aanvoerster van de anti-rooklobby, Wanda de Kanter, is enthousiast over het Amerikaanse plan. ,,Want zonder nicotine is de kick weg en sterft de sigaret vanzelf uit. Deze oplossing is eigenlijk makkelijker dan de sigaret proberen helemáál te verbieden,'' aldus De Kanter. ,,Al is het nog maar een voorstel, maar wel heel interessant.''

Het idee van de Amerikaanse Food and Drug Administration kwam vrijdag als een verrassing. Meteen werd duidelijk hoe serieus het plan wordt genomen: aandelenkoersen van tabaksproducenten kelderden met soms 15 tot 20 procent. ,,Omdat,’’ zegt Wanda de Kanter, ,,iedereen wel snapt dat als de sigaret niet meer verslavend is, er geen volgende generatie rokers komt. Je kan dan wel tabak roken, maar zonder nicotine is de kick weg.''

Honderd

Van een sigaret met nauwelijks nicotine moet je er wel honderd tegelijk roken om nog aan je kick te komen. Dan sterft de sigaret dus uit'
Wanda de Kanter

,,Heel veel mensen snappen namelijk nog steeds niet dat roken alleen maar ‘lekker’wordt gevonden omdat je aan je verslaving toegeeft, omdat je lichaam vraagt om nicotine, dat is een naar gevoel en dat gaat weg als je rookt,'' vervolgt De Kanter. ,,Dát is de zogenaamde kick. Als je tabak rookt met nauwelijks nicotine rook je dus eigenlijk voor jan lul. In een niet-verslavende sigaret moet zo weinig nicotine zitten, dat je er wel honderd tegelijk moet roken om nog aan je kick te komen.’’

Het Amerikaanse plan is ingegeven door het feit dat het bestaande ‘gezondere rookalternatief’, de e-sigaret, nu voor veel jongeren toch een opstap is naar de echte sigaret. Als die echte sigaret geen verslavende werking meer heeft, zullen tabaksliefhebbers eerder blijven hangen, of zelfs overstappen, naar de elektronische sigaret. Ook tabaksproducenten worden dan gedwongen daar nog veel meer dan nu hun 'corebusiness' van te maken.

Zware mishandeling

Strafrechtadvocaat Bénédicte Ficq heeft de dalende aandelenkoersen van tabaksproducenten vrijdag glimlachend gezien en meteen het Openbaar Ministerie in Nederland ingeseind. Ficq wil tabaksproducenten strafrechterlijk vervolgen voor onder meer ‘zware mishandeling die de dood tot gevolg heeft’ en ziet de aandelenkoersen als extra bewijs. ,,Omdat de aandeelhouders daar ook wel snappen dat als een sigaret niet meer verslavend is, niemand meer rookt,’’ zegt Ficq. ,,Met andere woorden: het is allang geen discussie meer dat tabaksproducent bewust en opzettelijk mensen verslaafd willen maken en dus schade toebrengen, iets wat strafbaar is.’’

Volgens Wanda de Kanter kan in een eventuele rechtszaak ook het 'verplicht verlagen van het nicotinegehalte' als straf worden opgelegd. ,,De strafzaak blijft essentieel, ook omdat er in het verleden al zoveel slachtoffers zijn gevallen.''

Tabakswet

Het Openbaar Ministerie heeft aangegeven eind augustus of september te beslissen of ze de vier grote tabaksproducenten in Nederland gaat vervolgen. Mocht de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit achter het plan van hun Amerikaanse collega's staan, betekent dat niet dat er snel 'niet verslavende' sigaretten gaan worden geproduceerd. Daarvoor zal eerst de Tabakswet moeten worden aangepast en moet het plan toch eerst langs de politiek.

Peter van den Driest, topman van tabaksproducent Philip Morris International, laat weten dat zijn bedrijf snel met een statement komt over het Amerikaanse plan en wil er tot die tijd niet op ingaan.