Reizende Auschwitz-expositie ook gericht op toekomst: 'Waarschuwing tegen haat, racisme, antisemitisme'
Vele honderden voorwerpen uit het nazi-vernietigingskamp Auschwitz zullen tentoongesteld worden in Europa, de VS en Canada. De reizende expositie doet eind dit jaar Madrid aan, waarna gedurende zeven jaar nog dertien steden volgen. Binnenkort wordt bekend welke dat zijn.
Naast grote objecten, zoals een barak en een treinwagon waarin Joden op transport werden gesteld, zijn er ook persoonlijke bezittingen van zowel gevangenen als bewakers te zien.
Het project is een gezamenlijk initiatief van het Poolse Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau en een Spaanse onderneming die gespecialiseerd is in grote exposities. Beide organisatie beklemtonen dat het niet de bedoeling is geld te verdienen aan het lot van slachtoffers. In Auschwitz kwamen meer dan een miljoen mensen om het leven, merendeels Joden.
"Het is een waarschuwing voor ons allemaal, een waarschuwing tegen een toekomst die gebouwd is op haat, racisme, antisemitisme" Piotr Cywinski
De organisatoren willen zowel jonge mensen de gelegenheid bieden het gruwelijke verleden onder ogen te zien, als overlevenden van de Holocaust, die niet in staat zijn naar Polen te reizen, de kans geven een laatste blik te werpen op Auschwitz.
Maar de tentoonstelling is ook gericht op de toekomst, volgens directeur Piotr Cywinski van het museum Auschwitz-Birkenau. 'Het is een waarschuwing voor ons allemaal, een waarschuwing tegen een toekomst die gebouwd is op haat, racisme, antisemitisme en minachting voor het leven van anderen'.
Strenge eisen aan expositie
Veel objecten zijn afkomstig uit het herdenkingscentrum Yad Vashem in Israël en andere instituties. Zo stelde een Holocaust-museum in het Amerikaanse Seattle een wollen deken ter beschikking die eigendom was van Siegfried Fedrid, een in Wenen geboren Jood. Door de deken te delen met vijf lotgenoten wist hij mogelijk hun leven te redden. Een deel van de objecten, waaronder brieven, is afkomstig uit het privébezit van overlevenden en hun familie. Ook is er een gasmasker te zien dat werd gedragen door een bewaker.
Het Auschwitz-museum heeft strenge eisen gesteld aan de inrichting van de expositie. Zo komt de historische context, met name het opkomend nazisme in de jaren dertig, nadrukkelijk aan de orde. Het museum had aanvankelijk aarzelingen toen een Spaans bedrijf zich meldde met het aanbod de expositie te verzorgen. De eigenaar, Luis Ferreiro, zei tegen The New York Times dat hij geen commerciële motieven heeft. Hij was op het idee gekomen door het lezen van een boek van een holocaust-overlevende.
Musea die de reizende expositie onderdak bieden, krijgen volgens Ferreiro een vast bedrag. De entree is gratis of goedkoop, aldus de organisatoren. De samenstelling van de expositie 'Niet lang geleden. Niet ver weg' heeft ruim een miljoen euro gekost.
De reizende expositie heeft de instemming gekregen van prominente Joodse leiders. Wanneer binnenkort niemand meer is om uit eigen ervaring over Auschwitz te vertellen, kunnen honderdduizenden Europeanen, Amerikanen en Canadezen kennis nemen van leven en dood in het kamp, zo redeneren zij.