Kritiek op jongensreclame van Sire: 'Geen duidelijk verband tussen ravotten en ontwikkeling'

Jongens leren meer door risico's te nemen...

Waar de Stichting Ideële Reclame (Sire) sinds 1967 steevast kinderen waarschuwt voor de gevaren van vuurwerk, overgewicht en het verkeer, worden in de nieuwste campagne jongens aangemoedigd het gevaar juist op te zoeken. De organisatie richt zich in het maandag gelanceerde reclamespotje rechtstreeks tot opvoeders met de vraag: laat jij jouw jongen genoeg jongen zijn?

Met ruggensteun van vijf experts waarschuwt Sire in het filmpje dat het afremmen van jongens ook hun ontwikkeling remt. 'Ze verliezen sneller hun motivatie, en prestaties gaan achteruit', zegt een stoere stem tussen de harde muziekbeats door. Door het beeld vliegt een jongen op een crossfiets, een ander steekt zijn scheet aan en een jongen klimt in een boom. 'Jongens leren meer door te proberen, ze leren door te ontdekken, risico's te nemen, en te doen.'

Dit lijken we de laatste jaren minder te waarderen, is de conclusie van de makers. 'We zijn bang dat ze vallen, zich bezeren of thuiskomen met een kapotte broek. Ze moeten zich gedragen, ze moeten stil zijn en luisteren.'

Ook VU-hoogleraar neuropsychologie Jelle Jolles - niet betrokken bij de campagne - vindt dat we te voorzichtig zijn geworden met jongens. 'Het is bewezen dat jongens vaker negatief worden benaderd dan meisjes', zegt hij. 'Opvoeders moeten minder naar hen kijken als die vervelende jochies die achter het behang moeten. Er zijn veel aanwijzingen dat dit slecht is voor hun zelfvertrouwen, concentratie en ontwikkeling.'

Het is volgens Jolles dan ook goed dat Sire - opgericht door mensen uit de communicatiebranche die iets willen bijdragen aan een betere samenleving - hiervoor aandacht vraagt. Mogelijk draagt het bij aan de verbetering van de prestaties van jongens in het onderwijs, die gemiddeld lager zijn dan die van meisjes.

Sire hoopt Nederlandse opvoeders aan het denken te zetten over hun gedrag ten aanzien van jongens. 'Zodat zij de ruimte krijgen om zich te ontwikkelen op de manier die bij hen past.'

En meisjes dan? Mogen die niet ravotten? 'Natuurlijk wel, maar daar gáát het nu eens een keer niet over', zegt Lauk Wolting, als onafhankelijk jongerenonderzoeker betrokken bij de campagne. 'De ontwikkeling van meisjes heeft de afgelopen dertig jaar terecht volop aandacht gekregen, maar we zijn de eigen aardigheid - twee woorden - van jongens een beetje uit het oog verloren. Het doel is nu om ook hen meer in balans te krijgen.'

... maar daar valt wel het een en ander op aan te merken

Zeggen dat jongens alleen leren door risico's te nemen - en meisjes niet - 'is wat kort door de bocht', zegt Annemarie van Langen van KBA Nijmegen, een bureau voor onderwijsonderzoek. Terwijl dit wel de boodschap zou kunnen zijn die bij ouders blijft hangen na het zien van de Sire-reclamespot van 1,02 minuten.

Het beeld is heel duidelijk: dit is wat jongens horen te doen, zegt Judi Mesman, hoogleraar diversiteit in opvoeding en ontwikkeling aan de Universiteit Leiden. 'Ze proberen zich in het filmpje nog even in te dekken met de eerste zin - 'Jongens en meisjes zijn gelijk, maar niet hetzelfde' - maar wat volgt is heel stereotyperend', zegt Mesman. 'Het is een interessant thema hoe je als ouder moet omgaan met kinderen die ontdekkend gedrag vertonen. Zonde dat het alleen over jongens gaat, want verschillen tussen de geslachten zijn vele malen kleiner dan verschillen binnen de geslachten.'

Ook hoogleraar neuropsychologie Jolles, voorstander van de campagne, vindt dat het filmpje wel erg eenduidig is. 'Het ligt genuanceerder.' De boodschap dat je jongens meer moet laten ravotten geldt volgens hem ook voor meisjes. 'En het is belangrijk dat jongens ook eigenschappen leren die meisjes doorgaans eerder onder de knie hebben, zoals communiceren en zelfinzicht tonen.'

Jongerenonderzoeker Wolting, betrokken bij de campagne, wil niet dat door de campagne de indruk ontstaat dat je helemaal geen grenzen hoeft te stellen aan het gedrag van jongens. 'Dat is ronduit gevaarlijk'. VU-hoogleraar Jolles benadrukt dat structuur juist belangrijk is. 'Binnen die grenzen moeten kinderen kunnen exploreren.'

Hoogleraar Mesman en onderwijsonderzoeker Van Langen hebben nog een fundamenteler bezwaar tegen de campagne. 'Het is wetenschappelijk zeer voorbarig om te beweren dat ravotten zorgt voor betere prestaties bij jongens', zegt Mesman. 'Je bent een rund als je met vuurwerk stunt, dat is evident, maar tussen jongensgedrag en ontwikkeling is een veel minder duidelijk verband. Het gaat hier over meningen die volgens mij niet rijp zijn voor een voorlichtingscampagne van een ideële organisatie als Sire.'