Dat mijn studenten in complotten geloven, baart mij geen zorgen
Toen hoofdredacteur Marc Josten van het VPRO/Human-programma 'Medialogica' na zijn gastcollege aan mijn studenten vroeg of er vragen waren, werd hij flink verrast. Een studente bedankte hem voor zijn college over waarheidsvinding, maar zei dat ze hem moeilijk kon geloven omdat hij als journalist deel uit maakt van een selecte groep die de wereld beheerst.
Josten schrok, herpakte zich en vroeg aan de klas wie van hen nog meer gelooft in het bestaan van geheime genootschappen die de wereld regeren. Bijna alle twintig studenten staken hun hand op.
In de wandelgangen van de Hogeschool van Amsterdam, nooit in de klas, hoor ik studenten weleens over complotten. De meest besproken samenzweringstheorie is 9/11. De aanslag op de New Yorkse torens zou een kwaadaardig plan zijn van Amerika tegen de islamitische wereld.
Het is meestal een combinatie van wantrouwen jegens instituties en een gebrek aan kennis en informatie
Het sensationele gehalte van complotten is aantrekkelijk en elke tijd heeft zijn smakelijke conjuratie. Op mijn zeventiende deed het verhaal de ronde dat rapper Tupac niet was doodgeschoten. De Amerikaanse geheime dienst zou hem in 1996 hebben ontvoerd en naar een tropisch eiland gebracht, omdat de artiest te invloedrijk werd.
Het Tupac-complot is een snuisterijtje in vergelijking met het 'echte verhaal' over Jezus. Op mijn achtste hoorde ik van de grootscheepse samenspanning. In de moskee zei ik dat Jezus aan het kruis was gestorven. Meteen werd ik gecorrigeerd; de persoon die aan het kruis was genageld zou niet de echte Jezus zijn. Elke doordeweekse dag liep ik een aantal keer onder Jezus' lichaam door, dat boven elke klaslokaaldeur hing, en die man was opeens iemand anders.
De alwetende God had een lookalike gestuurd en die was de nacht voor de profeet zou worden terechtgesteld op zijn slaapplaats gaan liggen. Jezus steeg op naar de hemel en de dubbelganger vond de dood aan het kruis. Bij zijn glorieuze wederkomst keert de heilsprofeet terug als moslim.
Het was een spannende en vermakelijke vertelling.
Onbezorgdheid
Net zo amusant als een radiodocumentaire die ik onlangs hoorde, waarin de succesvolle acteur/activist George van Houts alle ruimte kreeg zijn absurde ideeën te ventileren - zoals dat de VS zelf achter de aanslagen van 9/11 zitten - die hij zijn publiek ook in een theatercollege schijnt voor te houden.
Het is geruststellend dat de acteur entertainment maakt van zijn conspiraties. Dezelfde onbezorgdheid heb ik over mijn studenten die in complotten geloven. Het is meestal een combinatie van wantrouwen jegens instituties en een gebrek aan kennis en informatie, waar het ene mettertijd afneemt omdat ze gaan werken bij instanties en zien dat er geen occulte machten zijn, en het andere toeneemt door levenservaring en studie.