De kabinetsformatie stokt, nu op cruciale thema’s nog geen enkele beweging is gekomen. Vooral op de immateriële onderwerpen gaat het 'zeer moeizaam' tussen D66 en de ChristenUnie, erkennen ingewijden. ,,Dit heeft een hoog ontvlambaarheidsgehalte.’’
Jan Hoedeman en Laurens KokLaatste update:20-07-17, 11:49
Ook op klimaataanpak en de inkomensverdeling staan VVD, CDA, D66 en ChristenUnie nog ver van een compromis. Mede daarom hebben VVD, CDA, D66 en de ChristenUnie de ambitie laten varen om op Prinsjesdag een eigen begroting te presenteren.
Het Centraal Planbureau zal de komende weken, wanneer de formatie stil ligt, bovendien geen stukken doorrekenen. Dat waren de onderhandelende partijen vorige week nog wel van plan, al viel toen al te beluisteren dat er wel iets door te rekenen moest zijn. Informateur Zalm zei daarover op zijn persconferentie: ,,Tijd is minder belangrijk dan kwaliteit.''
Moeizaam
Ik zeg het niet op een dramatische manier, maar het kan nog altijd misgaan
Pechtold en Segers bevestigden gisteren bij het verlaten van het Johan de Witt-huis de moeizame status van de besprekingen: ,,Op sommige onderwerpen zit er na twee, drie keer bespreken nog geen schot in'', zei Pechtold. Segers zei: ,,Ik zeg het niet op een dramatische manier, maar het kan nog altijd misgaan.''
Hoewel Segers’ vertrouwen in D66-voorman Pechtold 'is gegroeid' komen de twee mannen inhoudelijk naar verluidt niet verder met 'een stuk of zeven' immateriële onderwerpen, variërend van vrijwillig levenseinde en het kweken van embryo’s tot meerouderschap voor homoparen.
Zware druk
Het is goed voor het proces als ze er even uit zijn
Informateur Zalm zei op zijn persconferentie dat er 'een heel zware druk op de onderhandelaars ligt'. De spanningen tussen de liberalen en de christelijke partijen komen vooral tot uiting bij D66 en de ChristenUnie. Voor hen zijn de immateriële onderwerpen identiteitsbepalend: de beeldvorming weegt zwaar. Op het gebied van klimaat en inkomensverdeling kunnen ChristenUnie en D66 elkaar juist wel goed vinden, maar daar stuiten zij op VVD en CDA.
De onderhandelaars zijn moe en willen zo snel mogelijk bijkomen op hun vakantiebestemmingen. ,,Ik ben toe aan vakantie'', erkende CDA-leider Sybrand Buma. De meeste onderhandelaars vertrekken even naar het buitenland. Daar laten zij de bereikte resultaten indalen en kauwen ze op de resterende dilemma’s. ,,Het is goed voor het proces als ze er even uit zijn'', zei Zalm. ,,Ik hoop dat het de blik verbreedt en niet vernauwt.''
Om die reden verwacht men in de diverse formatieteams dat de herstart in de week van 7 augustus heel belangrijk wordt: dan zal er toch echt bewogen moeten worden, wil deze formatie slagen. ,,We hebben nog een paar bergetappes te gaan'', zei Zalm met een knipoog naar de Tour de France. ,,We zijn nog niet in Parijs.''
Evengoed verklaarde ChristenUnie-leider Segers gisteren dat er al 'mooie dingen gebeuren' aan de onderhandelingstafel, ook op thema’s waarbij hij dat niet had verwacht. Daarbij zou hij volgens ingewijden vooral op migratie hebben gedoeld, dat eerder nog het struikelblok vormde bij de mislukte formatiepoging met GroenLinks. Geen van de onderhandelende partijen heeft het gevoel dat een van de anderen er met een dubbele agenda zit, stelde Zalm. Dat zekere vertrouwen was er niet toen GroenLinks aan tafel zat.
Ervaring
Betrokkenen benadrukken dat het met de persoonlijke verhoudingen tussen de onderhandelaars wel snor zit. Een belangrijk verschil met GroenLinks is bovendien dat de ChristenUnie wel eerder regeringsverantwoordelijkheid heeft gedragen, tijdens Balkenende-IV. Die ervaring, gecombineerd met de constructieve houding van de afgelopen jaren, sterkt de overtuiging dat er met de ChristenUnie zaken valt te doen, zonder bang te hoeven zijn dat de partij telkens terugkrabbelt. Daar waren VVD, CDA en D66 bij GroenLinks, dat niet eerder regeerde, nooit zeker van.
Zalm werkt tijdens de vakantie van de onderhandelaars gewoon door. Hij suggereerde dat hij zelf teksten zou maken. Ook zal hij contacten hebben met het Centraal Planbureau (CPB) en het ministerie van Financiën. ,,Lekker even eigen baas!''
