Direct naar artikelinhoud

Het eindpunt van de formatie is nog niet in zicht

Informateur Gerrit Zalm staat de pers te woord over de onderhandelingen tussen de partijleiders van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie.Beeld ANP

De onderhandelende partijen verwachten op z’n vroegst in september een nieuwe ministersploeg.

Voor september staat er geen nieuw kabinet op het bordes bij de koning. Dat is de verwachting van een aantal betrokkenen bij de formatiebesprekingen. Informateur Gerrit Zalm wilde daar woensdag tijdens een persconferentie niet op vooruitlopen. Hij wilde geen termijn noemen waarop hij klaar is, als het al lukt om er uit te komen met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Hij herhaalde dat de tijd die de gesprekken nog vergen ondergeschikt is aan de kwaliteit van een regeerakkoord.

Voorlopig nemen de onderhandelaars van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie bijna drie weken vakantie. Oorspronkelijk was het de bedoeling de komende twee weken rust te nemen, maar woensdag is besloten per direct te pauzeren. De gesprekken gaan weer verder op woensdag 9 augustus.

Zalm is van plan de onderhandelaars compleet met rust te laten

Volgens Zalm zijn de onderhandelaars daar aan toe. “Ze hebben eerst een verkiezingscampagne gevoerd en zijn daarna direct begonnen met onderhandelen. Tussendoor moeten ze ook nog overleggen met hun eigen fractie en externe deskundigen.” Zalm is dan ook van plan de onderhandelaars de komende weken compleet met rust te laten. Hij zal hen geen compromisvoorstellen of berekeningen toesturen.

Zalm werkt door

De afgelopen weken spraken sommige partijen over de mogelijkheid dat het Centraal Planbureau de komende weken zou gebruiken om voorstellen door te rekenen. Dan zou er begin augustus een concept voor de overheidsuitgaven of belastingplannen voor de komende jaren liggen. Zover is het echter nog niet, zei D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold woensdagmiddag al.

Wat wel gebeurt is dat Zalm zelf aan de slag gaat. “Ik werk de komende twee weken gewoon door, en heb dan ook contact met het ministerie van financiën, het Centraal Planbureau, en het Planbureau voor de Leefomgeving.”

Het is na de vakantie niet een kwestie van even afronden
Gerrit Zalm

Die laatste instantie moet bijvoorbeeld kijken in hoeverre de voor het klimaatakkoord van Parijs vereiste reductie van de uitstoot van broeikasgassen gehaald wordt. Zalm zei ook dat het ‘best zou kunnen’ dat hij de komende twee weken compromisvoorstellen voor gevoelige onderwerpen gaat schrijven, die dan na de vakantie als basis voor gesprekken kunnen dienen.

Dat zullen nog stevige gesprekken worden, aldus Zalm. “Het is na de vakantie niet een kwestie van even afronden. Er zijn vier partijen met hele verschillende achtergronden bij betrokken.”

Klimaat

Bij de onderhandelingen betrokken partijen lieten deze week bijvoorbeeld doorschemeren dat klimaatmaatregelen een lastig onderwerp blijven, omdat ze vaak gepaard gaan met lastenverzwaringen voor burgers of voor bepaalde bedrijfstakken zoals boerenbedrijven of zware industrie. Over een ander heikel onderwerp, regelingen rond het thema voltooid leven, zou ook nog geen compromis in zicht zijn.

Een andere moeilijkheid is dat een nieuw kabinet niet al te veel geld beschikbaar heeft om nieuwe plannen te maken, ondanks de groeiende economie. Dit voorjaar bleek al dat er meer geld dan gedacht gaat naar ouderenzorg en onderwijs, terwijl de aardgasbaten teruglopen. Als een nieuw kabinet dan nog extra geld wil uitgeven aan bijvoorbeeld verpleeghuiszorg, defensie, en klimaatbeleid moet er mogelijk ergens anders bezuinigd worden.

Zalm – oud-minister van financiën – zei ook dat de financiële speelruimte ‘krap’ is. “Zelfs in goede tijden moet je oog houden voor de lange termijn, en zien waar je kunt minderen.” De informateur zei dat hij inmiddels wel een indruk heeft bij welke onderwerpen het moeilijk is om een compromis te bereiken, en bij welke dat eenvoudiger ligt. In de afgelopen drie weken met veertien onderhandeldagen hebben de vier partijen alle thema’s minimaal één keer besproken.