De Pluim: in Nederland willen artsen én industrie open zijn; 'een voorbeeld voor de rest van de wereld'

Frederik Schutte, secretaris van de Stichting Code Geneesmiddelenreclame (CGR), verantwoordelijk voor het register, kent die buitenlandse afgunst. Collega's uit tal van landen kwamen de afgelopen jaren bij hem de kunst afkijken.

Wie kwam op het idee van het register?
'Het initiatief kwam van voormalig minister Klink van Volksgezondheid. Hij was geïnspireerd door de Amerikaanse Sunshine Act, een wet die bepaalde dat alle geldstromen tussen de farmaceutische industrie en zorgverleners openbaar moesten worden. Hij vond openheid over betalingen van belang, vooral voor patiënten. Die moesten kunnen nagaan of hun arts geld krijgt van de industrie. Klink hoopte alleen dat wij er onderling uit zouden komen, dat er geen wet voor nodig was. Dat is gelukt. Hij stelde zijn vraag in 2009, ruim twee jaar later was het register er.'

En dat register is uniek?
'Ja, geen enkel land heeft een website waar alle betalingen zo makkelijk in zijn terug te vinden. Amerikaanse onderzoeksjournalisten hebben een paar jaar geleden de site Dollars for Docs opgezet waarin ze betalingen bij elkaar hebben gezet, maar volgens mij is dat nog geen compleet overzicht. In Frankrijk is een wet aangenomen en wordt nu ook een site opgezet. In Groot-Brittannië zijn de betalingen aan artsen sinds kort openbaar, maar daar mogen artsen bezwaar maken tegen publicatie.'

Heeft u veel college moeten geven over de Nederlandse aanpak?
'De eerste jaren ben ik samen met Lode Wigersma, toenmalig directeur van artsenorganisatie KNMG, regelmatig in het buitenland geweest om uitleg te geven. We zijn uitgenodigd in Tsjechië, Frankrijk, Portugal en Groot-Brittannië. Ik herinner me een bijeenkomst bij de Poolse artsenorganisatie. We deden ons verhaal, het publiek was muisstil. Er werden geen vragen gesteld. We waren de zaal nog niet uit of er barstte een enorm kabaal los. In Polen komt zo'n register helemaal niet van de grond, het idee is daar: artsen bepalen zelf wel of ze die gegevens vrijgeven. En dan gebeurt het niet.'

_{Tekst gaat verder onder de grafiek}

Wat is 'De Pluim'?

Het nieuws wordt vaak beheerst door misstanden en andere zaken die niet goed gaan. Maar gelukkig zijn er ook veel dingen die we wel mooi voor elkaar hebben hier in Nederland. En vaak hebben we dat zelf niet eens zo in de gaten. In de rubriek De Pluim gaan we naar deze zaken op zoek. Onze fietscultuur, onze waterwerken, ons spoorwegennet: wat kan op jaloerse blikken uit het buitenland rekenen? En waarom eigenlijk?

Waarom deden de artsen in Nederland wel mee?
'Dat is precies waarom het buitenland zo jaloers is: ons register is opgezet door artsen en industrie samen. De industrie wil graag open zijn. De EFPIA, de Europese organisatie van farmaceutische bedrijven, heeft niet voor niets bepaald dat alle bedrijven hun betalingen aan artsen openbaar moeten maken. Het ongemak zit hem vaak bij de andere kant en dat is wel begrijpelijk. Artsen staan met hun naam in het register, elk bedrag boven de 500 euro staat vermeld.

'Dat artsen meewerken heeft alles te maken met hun beroepsorganisatie, de KNMG, die erop heeft gehamerd dat artsen open zijn over hun banden met de industrie. Er zou anders een waas van geheimzinnigheid blijven bestaan, en dat zou sterk de indruk wekken dat samenwerking met de industrie niet deugt.'

Voldoet het register aan een behoefte?
'Toen we vijf jaar geleden begonnen, kwamen we ermee op het 8 uur-journaal en toen hadden we in een avond 33 duizend bezoekers. We kregen veel mails: de site klopt niet, mijn dokter staat er niet in, hoe kan dat nou? Toen moesten we uitleggen dat de meeste artsen er niet in staan, en huisartsen al helemaal niet, omdat slechts een fractie van hen wordt betaald door de industrie.

'Per jaar hebben we nu 12 tot 15 duizend unieke bezoekers. Wat zij met de informatie doen? Of ze het gesprek met hun eigen arts aangaan? Wat daarvan het gevolg is? Dat weten we niet. Artsen zeggen weleens, een beetje gefrustreerd, dat de site vooral wordt geraadpleegd door journalisten die over belangenverstrengeling schrijven.'

Duiten voor dokters

Wie krijgt geld van de farmaceutische industrie? Hoeveel? En waarom? De Volkskrant legde eerder het krachtenspel bloot in deze speciale productie.