Turkije is in de tijd teruggeworpen
Turkije herdenkt vandaag de mislukte coup van een jaar geleden. Dat gebeurt op een nieuwe nationale feestdag, ‘Dag van de Martelaren’, waarmee de honderden mensen worden geëerd die vorig jaar hun leven gaven om de democratie te redden van de putschisten.
Terecht. Dat de bevolking zo massaal tegen de coup in het geweer kwam, was heel goed nieuws in een land dat in zijn geschiedenis zo vaak te maken had met illegale ingrepen van het leger.
Maar of de gebeurtenissen van 2016 en de nasleep ervan betekenen dat de Turkse democratie na bijna honderd jaar volwassen is geworden? Nee, die conclusie valt een jaar na dato helaas niet te trekken. Sterker: de Turkse democratie verkeert in een abominabele staat. President Recep Tayyip Erdogan heeft van de mislukte coup gebruik gemaakt om zijn politieke rivalen uit te schakelen en een presidentieel systeem door te drukken dat hem ongekende macht geeft.
De vervolging van gülenisten was de eerste stap, geen oppositionele stem kan zich nog veilig voelen
Het afgelopen jaar zijn tienduizenden mensen ontslagen of achter slot en grendel beland, meest aanhangers van de islamistische prediker Fethullah Gülen – volgens Erdogan het brein achter de staatsgreep. Die massale vervolging heeft voor grote maatschappelijke onrust en sociale ontwrichting gezorgd.
Verziekt
In elk stadje en dorp in Turkije zijn wel ‘gülenisten’ te vinden, als leraar, politie-agent of in een andere maatschappelijke functie. Al deze mensen verkeren door de zuiveringen die Erdogan heeft doorgevoerd in grote onzekerheid. Ze kunnen elk moment hun baan en inkomsten verliezen; ze worden met de nek aangekeken. Dat een hoogaangeschreven Turkse onderzoeksjournalist, geen Erdogan-aanhanger, deze week in Trouw gülenisten beschreef als mensen die ‘vervreemd zijn van een menselijke persoonlijkheid’ geeft wel aan hoe verziekt het maatschappelijk klimaat is in Turkije.
En de vervolging van gülenisten was nog maar een eerste stap: geen enkele oppositionele stem kan zich nog veilig voelen. Eerst waren de Koerden aan de beurt, en inmiddels moeten ook de traditionele seculiere partijen uitkijken – ook al stelden ze zich vorig jaar nog als één man op achter Erdogan. Aanhangers van de centrumlinkse partij CHP konden de afgelopen weken weliswaar een protestmars van Ankara naar Istanbul organiseren, maar direct daarna werd een vertrouweling van CHP-leider Kemal Kilicdaroglu opgepakt. Een waarschuwing.
Dat een staatsgreep werd voorkomen, gaf vorig jaar de indruk dat Turkije zijn turbulente verleden in dat opzicht achter zich had gelaten. Maar het optreden van Erdogan sindsdien heeft het land helaas alsnog teruggeworpen in de tijd.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.
Lees ook: ‘Ik sterf voor je, Turkije’
Lees ook: Niet alleen aanhangers Erdogan verdenken Gülen van de coup