‘Speciale bescherming investeerders ondermijnt rechtsstaat’

Het opnemen van speciale investeringsbescherming in handelsverdragen als CETA en TTIP is fnuikend voor de rechtsstaat. Ruim honderd hoogleraren en juridische specialisten uit heel Europa waarschuwen hier deze maandag voor in een open brief.

In CETA, het Europese verdrag met Canada dat deze maand moet worden beklonken, kunnen bedrijven die menen dat hun investeringen worden bedreigd door overheidsbeleid buiten de gewone rechtsgang om terecht bij speciale arbiters. De professoren zien hierin een gevaar voor „de autonomie van de Europese rechtsorde”. De brief is onder meer ondertekend door hoogleraar arbeid en onderneming Ronald Beltzer en zes collega’s aan de UvA.

De open brief over CETA en TTIP. Tekst gaat hieronder verder.

Het arbitragesysteem ISDS (‘Investor-State Dispute Settlement’) is omstreden omdat staten, onder druk van mogelijke miljardenclaims, zouden terugschrikken voor het aanscherpen van (milieu)regels. De Europese Commissie presenteerde in 2015 een hervormde en door de Canadezen geaccepteerde versie. Ook wordt er een extra, juridische verklaring toegevoegd aan het verdrag, met onder meer hopelijk geruststellende uitleg over de investeringsbescherming.

Desondanks zou de kans op belangenverstrengeling onverminderd groot zijn. Zo krijgen de arbiters geen permanente aanstelling, en mogen ze ook zelf blijven werken als advocaat: een „systematische prikkel om de wet in het voordeel van investeerders te interpreteren”. Bovendien: staten moeten bij een conflict wél naar de gewone rechter.

Volgens de briefschrijvers is een apart arbitragehof niet nodig in CETA en TTIP omdat alle betrokken landen over „zeer ontwikkelde, efficiënte juridische systemen” beschikken. Bovendien is nooit bewezen dat de extra investeringsbescherming zal leiden tot meer trans-Atlantische handel, zoals de voorstanders vaak betogen.