Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Vluchtelingen

NRC checkt: ‘Een Iraakse chirurg werkt hier in een pompstation’

Dat zei Dorine Manson van VluchtelingenWerk in Buitenhof.

De aanleiding

Op 18 juni zit Dorine Manson, directeur van VluchtelingenWerk Nederland, aan tafel in het televisieprogramma Buitenhof. Onderwerp van gesprek: de Turkijedeal – het vluchtelingenakkoord tussen Turkije en de EU dat ruim een jaar geleden van kracht werd. In die uitzending stelt Manson dat veel talent onder vluchtelingen verloren gaat. Ze zegt dat ze „regelmatig situaties tegenkomt waarin een Iraakse chirurg bijvoorbeeld bij de benzinepomp staat”.

Ook in september 2015 liet Manson BNR Nieuwsradio weten ooit een Iraakse chirurg te hebben ontmoet „die pompbediende was in Veghel, omdat hij alle opleidingen opnieuw moest doen”. We maken het met onze systemen niet gemakkelijk, vervolgt Manson. „Er wordt echt veel kapitaal vernietigd in Nederland.”

We gaan na of de Iraakse chirurg bestaat en of zijn verhaal representatief is voor statushouders in Nederland.

Waar is het op gebaseerd?

Desgevraagd laat Manson weten dat ze tijdens haar aantreden als directeur zeven jaar geleden het land in ging om het werkveld te leren kennen. Tijdens een van die bezoeken sprak ze met medewerkers van VluchtelingenWerk in Veghel, van wie ze hoorde over een Iraakse cliënt – een chirurg in opleiding. De jongeman, halverwege de dertig, vond uiteindelijk werk bij een pompstation. Manson: „Dat verhaal maakte toen zoveel indruk, dat ik het nog regelmatig aanhaal.”

En, klopt het?

We spreken Joke Schuurmans, voormalig medewerker van VluchtelingenWerk in Veghel. Zij laat weten de chirurg in opleiding zo’n twaalf jaar geleden begeleid te hebben. Wel blijkt het niet te gaan om een Irakees, maar om een Iraniër. Een politiek vluchteling, die ze om die reden niet met zijn volledige naam wil noemen. Schuurmans: „Jonge statushouders kunnen met behoud van een uitkering of een aan te vragen fonds een opleiding volgen, maar deze Iraniër viel buiten die leeftijdscategorie. Zijn diploma’s waren in Nederland niet geldig, dus het devies was: ‘Aan het werk’.”

We vragen dit na bij het pompstation in Veghel en krijgen een medewerkster aan de lijn die er al zestien jaar werkt. Zij vertelt dat de Iraniër uiteindelijk drie jaar bij de Total aan De Leest in Veghel werkte, maar er nu zo’n zeven jaar weg is. „Hij begon een eigen belwinkel.” Of ze het wel eens over werk hadden? „Dit was wel beneden zijn stand”, had hij eens tegen haar gezegd. „Hij was arts en wilde graag in die richting verder. Maar allerlei regeltjes hielden hem tegen.”

Blijft de vraag: vormt deze chirurg een uitzondering? In 2011 becijferde het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) dat minder dan een derde van de volwassenen uit de toenmalig belangrijkste vluchtelingenlanden hoger was opgeleid. Van recente vluchtelingen is alleen bij een aantal gemeenten gegevens bekend. Zo heeft 21 procent van de pas ingestroomde vluchtelingen in Apeldoorn hoger of universitair onderwijs gehad. Het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) schat het totale aantal hoogopgeleide statushouders in Nederland op een derde.

Voor de volledige groep vluchtelingen is volgens het SCP kenmerkend dat veel werkenden (zo’n 40 procent) aangeven voor hun huidige functie te hoog zijn opgeleid of dat ze voor iets anders zijn opgeleid. Hoeveel van hen echt onder hun niveau werken blijkt niet uit de SCP-cijfers. Wel laat de Stichting voor Vluchteling-Studenten (UAF) weten ongeveer eenderde van alle hoogopgeleide statushouders in Nederland te begeleiden in hun loopbaan of studie. In 2016 vonden 204 vluchtelingen met ondersteuning van het UAF een baan. Eenderde van hen ging aan de slag op hbo-niveau, een kwart op universitair niveau.

Uit deze laatste UAF-gegevens is te berekenen dat ruim 40 procent van de hoogopgeleide statushouders onder zijn niveau werkt. Omdat het hier om eenderde van alle hoogopgeleide vluchtelingen gaat, is niet met zekerheid te zeggen of dat ook voor álle hogeropgeleide statushouders geldt. Wel is het aannemelijk dat de situatie voor het overige – niet begeleide – deel met deze groep te vergelijken is.

Conclusie

Over de chirurg in opleiding kunnen we duidelijk zijn: het was dan wel geen Irakees, maar de anekdote klopt. Daarnaast is het gezien het aandeel hoogopgeleide statushouders dat via het UAF een baan op hbo- of universitair niveau vindt aannemelijk dat Dorine Manson deze situatie vaker tegenkomt. We beoordelen de uitspraak daarom als grotendeels waar.

Ook een bewering zien langskomen die je gecheckt wilt zien? Mail nrccheckt@nrc.nl of tip via Twitter met de hashtag #nrccheckt