Stop de pluk van paddenstoelen en red de natuur

In de film Alleman van Bert Haanstra komt een abrupte overgang voor van een passage waarin iemand in een park de vogeltjes voert, naar een shot waarin kippen aan de lopende band geslacht worden. De voice-over zegt dan: wij Nederlanders houden zo van vogels, we kunnen ze wel opvreten.

Daar denk ik aan als de discussie over paddenstoelen plukken weer begint. Tegenover het argument dat het plukken van paddenstoelen het mycelium, waarvan zij slechts het vruchtlichaam vormen, niet benadeelt, staat het argument dat de natuur door ons bewonderd maar niet opgegeten mag worden.

Wetenschappelijk is wel aangetoond dat het plukken van paddenstoelen de achteruitgang van paddenstoelen niet verweten kan worden. Maar de druk op de paddenstoel wordt de laatste tijd wel erg hoog opgevoerd door de wildplukexcursies, wildplukworkshops, wildplukcongressen, wildplukwebsites en een wildplukwiki.

Biodiversiteit

De natuurorganisaties lijken zich erbij neer te leggen dat paddenstoelen in groten getale uit het bos worden gehaald. Zij beperken zich er slechts toe het pluk-enthousiasme in goede banen te leiden: Natuurmonumenten knijpt een oogje dicht, Staatsbosbeheer vraagt de wildplukkers vriendelijk niet meer mee te nemen dan de inhoud van een champignonbakje en de Nederlandse Mycologische Vereniging heeft een brochure uitgebracht met tips voor verantwoord plukken.

Maar meebuigen kan ook te gretig, te snel gebeuren. Soms is de rug recht houden beter. De moderne natuurconsumenten - de crossfietsers, joggers, wildkampeerders, gps-wandelaars, schatzoekers, pokémon-jagers, survivalhelden - kunnen prima voor hun eigen belang opkomen. Altijd hebben zij weerbare, goed van de tongriem gesneden woordvoerders. Overal worden voor hen faciliteiten uitgerold. De natuur schikt wel een eindje in.

Maar de natuur zelf wordt onvoldoende gehoord. De biodiversiteit in Nederland holt nog steeds schrikbarend achteruit. De kwaliteit van natuur en landschap eveneens. En oerkwaliteiten als duisternis, stilte, distantie zijn zeer schaars geworden. Iedere keer wanneer een nieuwe vorm van natuurconsumptie ontstaat, betekent dit voor de natuur een nieuwe ronde inleveren.

Advocaten van de natuur

Het is hoog tijd dat de natuurorganisaties deze teneur het hoofd bieden. Daartoe zijn zij op aarde. Niet om de consumenten te gerieven, maar om pal te staan voor de natuur. Natuurorganisaties zijn de advocaten van de natuur.

Twee ijzersterke argumenten kunnen ze in stelling brengen. Op de eerste plaats het onloochenbare feit dat een geplukte paddenstoel voor alle volgende natuurliefhebbers verloren is. Het klinkt als een open deur, maar bevat toch een diepe waarheid. Een plukkende natuurconsument verarmt de natuur voor iedereen die na hem komt.

Halverwege de jaren '50 werden afnemende aantallen paddenstoelen gemeld in parken en bossen rond de grote steden, waarschijnlijk doordat schoolkinderen gestimuleerd werden op school 'herfsttafels' te maken, overigens zonder veel woorden vuil te maken aan de natuurhistorie van de paddenstoel. Terecht dat er voor geijverd is de herfsttafels de school weer uit te krijgen.

Op de tweede plaats de verwachting dat als je paddenstoelen mag oogsten, je toch zeker ook kievitseieren mag rapen, wilde eenden vangen, grauwe ganzen schieten, op snoek vissen, stekelbaarsjes vangen, kikkers vangen, mits verantwoord!

De rechtgeaarde natuurbeschermer laat zich alle argumenten uit handen slaan om de waarde van wat leeft en groeit te eerbiedigen. Jager en visser zien schaterlachend dat de natuurmensen het nu zelf zeggen: mits verantwoord mag alles naar het leven gestaan worden. De natuurorganisaties zullen braaf brochures publiceren over verantwoord oogsten en de natuurconsumenten trekken tevreden het veld in.

Het tweede argument heeft nog verder reikende consequenties. Momenteel vindt een heftig debat plaats over bebouwing van de kust. De afgelopen drie jaar zijn maar liefst 1.700 recreatie-eenheden bijgebouwd en nog eens 1.500 stuks zijn in aanbouw. Minister Schulz vond het aanvankelijk prachtig maar moest later bakzeil halen onder druk van natuurbeschermingsorganisaties. De strijd is nog niet gestreden want er zijn nog steeds projectontwikkelaars die loeren op grondposities. Met het argument: wie natuur wil beschermen, moet eerst geld verdienen. De natuurbescherming ressorteert niet voor niets onder Economische Zaken!

Ook dit is een vorm van natuurconsumentisme: het aanbesteden, transformeren, te gelde maken van de natuur. Ook hier geldt: wie oogsten toestaat, verliest uiteindelijk de geloofwaardigheid om verzet aan te tekenen tegen het benutten van de 'vrije ruimte' langs de kust.

^{Hugh Gallacher, oud-voorzitter Soortenorganisaties.}