EU wil harder optreden tegen organisaties die migranten uit zee redden

VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR en IOM (Internationale Organisatie voor Migratie) reageren geïrriteerd op de aantijgingen van de EU-landen. Ze benadrukken dat de vluchtelingenwerkers met hun boten mensenlevens redden en dat er geen enkel bewijs is dat ze samenwerken met mensensmokkelaars. 'We begeven ons op een hellend vlak als we een gedragscode invoeren', zei regionaal directeur Ambrosi dinsdag in Brussel. Volgens UNHCR-gezant Cochetel zijn het de lidstaten zelf die een gedragscode nodig hebben omdat ze hun beloften (geld voor Afrikaanse landen) en wetten (asielquota) niet nakomen.

Italië - waar dit jaar al 85 duizend migranten arriveerden - stelt de gedragscode op, in nauwe samenwerking met de Europese Commissie. Rome luidde afgelopen weekend de noodklok, het zegt de stroom migranten die met bootjes vanuit Libië komen, niet meer aan te kunnen. Ruim 40 procent van de migranten wordt opgepikt door vrijwilligersboten die soms vlak voor de Libische kust varen. De (grotere) reddingsschepen die in EU-verband opereren, blijven buiten de Libische 12 mijlszone.

Italië en andere EU-landen stellen dat de werkwijze van de vluchtelingenorganisaties ertoe leidt dat mensensmokkelaars hun klanten in steeds wrakkere bootjes de zee op sturen met brandstof voor een paar mijl. Dit jaar zijn er al ruim 2000 migranten verdronken in de Middellandse Zee.

Behalve een verbod op het binnenvaren van de Libische wateren, eisen de Italianen dat de vluchtelingenorganisaties openheid geven wie hun zoek- en reddingsacties in de Middellandse Zee financieren. Dat moet vermoedens over te innige banden tussen de smokkelaars en de organisaties ontzenuwen. Ook wil Rome dat er een Italiaanse of Europese officier meevaart met de vrijwilligersboten. Dat moet voorkomen dat mensensmokkelaars er vandoor gaan na aflevering van hun clientèle.

EU-diplomaten verwachten dat de ministers donderdag de gedragscode zullen steunen. Achter de schermen dreigt Italië dat anders de boten van de vluchtelingenorganisaties niet meer in Italiaanse havens mogen aanmeren. In dat geval zijn die organisaties gedwongen de migranten in andere landen aan wal te zetten, een mogelijkheid waar Frankrijk en Spanje al een hard 'nee' tegen hebben uitgesproken.

^{Tekst gaat verder na de foto.}

De reddingsschepen voor de Libische kust zijn 'ongewild deel van het systeem'

Voor de Libische kust zijn veel particuliere reddingsschepen actief. Ze vissen duizenden migranten uit zee. Maar helpen ze de smokkelaars hier niet mee? Lees hier verder.

Volgens Europees Commissaris Timmermans hoeft er niet getwijfeld te worden aan de goede bedoelingen van de vluchtelingenorganisaties. 'Maar het helpt als met een gedragscode misverstanden en onduidelijkheden worden weggenomen.'

Oostenrijk heeft inmiddels legervoertuigen naar de grens met Italië gestuurd om eventuele illegale migranten tegen te houden. Wenen kondigde tevens extra grenscontroles aan, onder meer bij de Brennerpas. De Europese Commissie wil pas reageren op deze potentiële inbreuk op het vrij reizen als Oostenrijk de maatregelen daadwerkelijk invoert en in Brussel meldt.

Timmermans presenteerde dinsdag een serie voorstellen om Italië de helpende hand te bieden. Hij prees de Italiaanse inzet bij de opvang van de migranten maar stelde dat de situatie 'extreem gecompliceerd' is. De meeste migranten die via Libië naar Europa reizen, komen niet in aanmerking voor een verblijfsvergunning en de lidstaten willen geen economische migranten opnemen.

De Commissie stelt voor dat landen als Tunesië en Egypte zich openstellen voor de opvang van migranten die vanuit Libië zijn vertrokken. Andere Afrikaanse landen van doorgang of oorsprong, moeten veel meer doen om de migranten tegen te houden. De EU wil dat desnoods met sancties (beperken ontwikkelingshulp of visa-afgifte) afdwingen.

De Commissie roept de lidstaten op serieus werk te maken van het terugsturen van illegalen en uitgeprocedeerde asielzoekers. Daartoe moeten meer Afrikaanse landen als 'veilig' worden bestempeld, een belofte waarop de Europese regeringsleiders zich vorige maand vastlegden. De lidstaten moeten verder geld beschikbaar stellen voor een investeringsfonds voor Afrika. Van de beoogde 2,8 miljard euro, hebben de lidstaten na 2 jaar pas 200 miljoen euro toegezegd.

De Commissie bepleit een legale route voor economische migranten uit Libië, Egypte, Niger, Ethiopië en Soedan naar Europa. De lidstaten worden gevraagd (op vrijwillige basis) mensen uit deze landen op te nemen. Volgens het IOM heeft de EU dringend behoefte aan migranten om de economie draaiende te houden.

_{Lees ook: In de duisternis van de Middellandse Zee is het redden van bootvluchtelingen onbegonnen werk. Vanaf reddingsschip Aquarius ziet verslaggeefster Carlijne Vos hoe zich soms toch een mirakel voordoet.}