Hoe veilig zijn festivals nog voor vrouwen?

‘Eat, sleep, rape, repeat’ stond op een T-shirt dat een bezoeker van popfestival Coachella vorig jaar droeg, een lugubere verdraaiing van de titel van een nummer van Fatboy Slim. De foto’s van de T-shirtdrager wekten niet alleen een golf van afschuw, maar ook tot discussie: wat zegt dit over de veiligheid van vrouwen op festivals? Die vraag is deze week opnieuw relevant nu er berichten zijn dat op twee popfestivals in Zweden tientallen meisjes aangerand zouden zijn.

1. Wat is er gebeurd in Zweden?

Tijdens het gratis toegankelijke festival Putte i Parken (Party in het Park) in Karlstad hebben afgelopen weekeinde 27 vrouwen aangifte gedaan van aanranding. Volgens de politie werden de vrouwen, van wie de jongste 12 was, betast, maar niet verkracht. Datzelfde weekend werden ook op het grootste festival van Zweden, Bråvalla (in Norrköping), vrouwen lastiggevallen. De politie onderzoekt, naast twaalf meldingen van aanranding, vijf meldingen van verkrachting. Diverse media melden dat de daders ‘jonge vluchtelingen’ zijn.

De Britse band Mumford and Sons boycot Bråvalla „totdat er maatregelen zijn genomen door de organisatie om seksuele aanvallen op vrouwen in de toekomst te voorkomen.”

De incidenten doen denken aan Keulen, waar na Oudejaarsnacht bijna 500 vrouwen aangifte deden van seksuele delicten. Ze zouden op het stationsplein ingesloten zijn door groepen mannen van buitenlandse afkomst en niet alleen seksueel zijn belaagd, maar ook zijn bestolen. Op het Schlossgrabenfest, een festival in Darmstadt zou eind mei eveneens een massa-aanranding hebben plaatsgevonden: 26 vrouwen deden aangifte. Ook spraken de slachtoffers van een „patroon” waarin ze werden omsingeld, bedreigd en betast. Er zijn ook gevallen van aanranding bekend op de Engelse festivals Glastonbury en V Festival vorig jaar en recent het Deense rockfestival Roskilde.

2. Gebeurt dit ook in Nederland?

Nederlandse festivals zeggen dat ze groepsaanrandingen zoals die in Zweden en Duitsland nog nooit hebben meegemaakt. Jan Smeets, directeur en mede-oprichter van Pinkpop: „Ik heb al 47 keer Pinkpop georganiseerd en dit fenomeen is bij ons onbekend. Ik kan me ook niet voorstellen dat zoiets bij ons zou gebeuren, daar zijn onze bezoekers veel te lief voor.”

Berend Schans, directeur van de Vereniging Nederlandse Poppodia en Festivals, denkt dat het publiek zou ingrijpen. „In Nederland is de sfeer: als je vervelend doet, lig je eruit. Er is hier veel sociale controle.”

Gebeurt er dan helemaal nooit iets? „Het is minimaal”, zegt Eric van Eerdenburg, directeur van Lowlands: „Een paar jaar geleden was er een meneer die wildplassende vrouwen in de bosjes omver trok en in hun kruis greep. Die is later opgepakt en veroordeeld. Maar systematische aanrandingen, daar hebben wij gelukkig geen ervaring mee.”

Beveiligingsbedrijven zien wel een ‘verharding’ van het publiek. „De omgangsvormen van het publiek verruwen”, zegt de directeur van een beveiligingsbedrijf dat anoniem wil blijven. Hij werkt voor veel grote popfestivals. „Waar je vroeger een klein feestje op het strand kon geven zonder security moet je nu alle scenario’s voor calamiteiten uitdenken.”

3. Wat doen festivals om de veiligheid te waarborgen?

„Big brother is watching you”, zo vat Jan Smeets de beveiliging op Pinkpop samen. „Overal hangen camera’s. Het is vooral bedoeld tegen zakkenrollerij, maar ook als wij een opstootje zien gaat er een ploegje securitymensen naartoe.”

Beveiligingsbedrijven zetten ‘profilers’ in, die afwijkend gedrag van bezoekers snel herkennen. Verdachte of lastige figuren worden geweerd van het festivalterrein, aangesproken op hun gedrag of hinderlijk gevolgd door de security, soms zelfs met een bodycam (mobiele camera).

Sommige festivals weigeren bezoekers die ‘niet in hun profiel passen’ de toegang. Hierbij kijken ze niet naar de etnische achtergrond.

Lowlands laat mensen die een kaartje hebben gekocht altijd toe. Van Eerdenburg: „Maar als wij klachten krijgen, grijpen we natuurlijk in. Als het om iets kleins gaat, knippen we hun polsbandje af en geven we een andere. Daaraan is te zien dat iemand een waarschuwing heeft gekregen. Bij een tweede vergrijp vlieg je eruit.”