Einde slavernij gevierd met veel lawaai, 'maar waarom is dit nog geen nationale herdenking?'

Minister Stef Blok doet zijn best. Maar hoe stoïcijns hij zaterdagmiddag ook kijkt, hoe onverstoorbaar hij ook doorpraat in de microfoon, hij wordt overstemd door een horde brullende motoren.

In het Amsterdamse Oosterpark houdt Blok vandaag een toespraak om de afschaffing van de slavernij te herdenken: Keti Koti. Waar bijna heel Nederland tijdens de dodenherdenking op 4 mei om acht uur 's avonds stil is, knetteren tijdens Keti Koti de zware motoren van een passerende motorclub luidruchtig door. Voor even overstemmen ze de trams, de bussen en de rest van het verkeer.

Extra gas

'De slavernij kwam ten einde op 1 juli 1863, maar racisme helaas niet', zegt Blok terwijl het gebrul een paar meter verderop aanhoudt. 'En daarom is het bestrijden van discriminatie en racisme een prioriteit voor ons kabinet.' Hij zegt dat mensen zich niet mogen neerleggen bij misstanden. Op dat moment geeft de motorclub nog even extra gas. In het park rollen bezoekers met hun ogen.

Want dit is wat veel bezoekers hier dwarszit: waarom wordt Keti Koti nog altijd niet zo serieus genomen door de rest van Nederland? Waarom is het nationale herdenking, zoals 4 mei? Waarom is er geen gepaste minuut stilte op een vast tijdstip?  

'Ik begrijp ook niet waarom een minister van Veiligheid en Justitie hier spreekt', zegt politica Sylvana Simons. 'Waarom is premier Rutte er niet? Die zou op zijn minst moeten komen.' (Rutte is op dat moment bij de Europese staatsbegrafenis van Helmut Kohl in Straatsburg).

Nooit excuses

Op 1 juli 1863 schafte Nederland de slavernij af in Suriname en de Nederlandse Antillen. Ruim 45 duizend slaven kwamen vrij. Naderhand moesten veel slaven nog tien jaar lang blijven doorwerken, terwijl hun 'eigenaren' werden gecompenseerd met 300 gulden per persoon. Nederland bood nooit excuses aan voor deze periode, terwijl daar meermaals om werd gevraagd.

In het park lopen vandaag veel nazaten rond van slaven die gevangen werden gehouden. Misschien is het dan ook niet zo vreemd dat de emoties nog altijd diep zitten. In elk geval leidt Keti Koti bijna elk jaar tot kleine of grote conflicten. Zo zorgde het besluit vorig jaar om de herdenking en de viering van Keti Koti uit elkaar te trekken - analoog aan 4 en 5 mei - voor zoveel woede en protest dat de geschrokken organisatie besloot het dit jaar maar weer op één dag te doen.

Of neem de twee zwarte vrouwen die feestelijk gekleed in indianenklederdracht langs het slavernijmonument lopen. De een draagt een glimmende gifgroene jurk, versierd met bontgekleurde kralen, gouden maskers en groene veren. De ander torst een gigantische witte verentooi mee op haar hoofd.

'Hé', roept een andere zwarte vrouw woedend uit het publiek. 'Het is hier geen carnaval, dit is een herdenking.'

Verbaasd kijken de vrouwen haar aan. 'De mensen schrikken van jullie', roept de vrouw terwijl ze boos in een broodje vlees hapt.

Andere protesten zijn grimmiger. Zo organiseert een in het zwart geklede groep naast het park als 'Comité Boni' een aparte bijeenkomst - zij willen niet bij de grote herdenking horen. Met grote ketens om hun polsen zijn ze, gekleed als slaven, aan komen lopen.

Barbecuedampen

Een van hen is Henry Bogha, een 72-jarige man met een grote zonnebril. De medeorganisator wijst op de honderden kramen in het park die broodjes pom en bloedworsten verkopen op het Keti Koti-festival dat meteen na de herdenking volgt. Vanuit het park stijgen de barbecuedampen al op.

'Dat is gewoon een poppenkast daar', zegt hij. 'Zij willen feesten en alles nuanceren. Maar ik zie dat als lol maken over de rug van onze voorouders. Vergeet niet dat veel mensen in de kampen en op de plantages zo hard moesten werken dat ze dood neervielen. Mensen kregen andere namen, wisten niet meer waar ze vandaan kwamen. Onze geschiedenis is kapotgemaakt. Ik vind het ook niet passend dat dit grotendeels door witte mensen wordt georganiseerd.'

Hij begint over de Holocaust. 'Dat is ook verschrikkelijk', zegt hij. 'Maar bij de Joden duurde het maar vijf jaar.'

Bewust discrimineren

Ook Denk-Kamerlid Tunahan Kuzu loopt mee met dit aparte protest. Het herdenken van de afschaffing van de slavernij moet meer aandacht krijgen, vindt hij. 'Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat door sommige mensen nu bewust niet bij deze dag stil wordt gestaan. Sommige mensen discrimineren bewust.'

Vrijwel alle sprekers ageren zaterdag tegen discriminatie. Maar er is  één man die ontbreekt: Eberhard van der Laan. De Amsterdamse burgemeester, die uitgezaaide longkanker heeft, heeft vorige week afgezegd. Een wintipriesteres roept heel Amsterdam op 'liefdevolle energie' naar de burgemeester te sturen.

Als het Keti Koti-feest losbarst, zijn de motoren eindelijk stil geworden. Sterker: in het park lopen tussen de bont geklede bezoekers ineens tientallen breed geschouderde leden van motorclub Caloh Wagoh Main Triad rond in hun leren jassen. 'Wij hebben veel Surinaamse jongens', zegt een kaalgeschoren biker met een petje. 'Wij komen hier om feest te vieren.'