Nederland telt meer intolerante christenen dan intolerante moslims - klopt dit wel?

Van wie komt die claim?

'Je moet beseffen: in Nederland hebben we ongeveer anderhalf miljoen orthodoxe christenen, die er eigenlijk toch heel veel vragen bij hebben als het gaat om de positie van de vrouw of de positie van homo's.'

Aldus dominee Ad van Nieuwpoort uit Bloemendaal onlangs op nieuwszender NPO1, in reactie op het nieuws dat de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerk voortaan ook vrouwen toelaat als dominee. Een opmerkelijke uitspraak: in het publieke debat zijn het immers vaak moslims die het imago hebben van streng gelovigen die weinig op hebben met homo's of vrouwenemancipatie. Maar als Van Nieuwpoort gelijk heeft, zijn in ons land de strenge christenen dik in de meerderheid.

En, hoe zit het?

Bij de laatste verkiezingen stemden 'slechts' 218.803 kiezers op de orthodox-Christelijke SGP. Zelfs als je de ChristenUnie erbij neemt (356.071 kiezers) is dat een enorm verschil met de anderhalf miljoen orthodoxe christenen die Van Nieuwpoort noemt.

Desgevraagd geeft Van Nieuwpoort aan zich te baseren op een vlugge rekensom, op zijn verzoek gemaakt door het stafbureau van de Protestantse Kerk Nederland (PKN): tel het aantal leden van alle strenge stromingen bij elkaar op. Dat mondde uit in 'een snelle mondelinge schatting aan de telefoon', zegt Van Nieuwpoort desgevraagd: ruwweg anderhalf miljoen orthodoxe christenen.

Maar als de PKN de optelsom op verzoek van de Volkskrant nog eens in alle rust overnieuw maakt, komt het aantal een stuk hoger uit, op ruim 2 miljoen strenge Christenen:

Daarbij horen allerlei armslagen, benadrukt de PKN: zo zullen sommige cijfers verouderd zijn, en volgen niet alle kerkleden de officiële leer van hun kerk - denk aan Marianne Thieme, die lid is van de Zevende-dags Adventisten. Maar een indicatie is het wel: anderhalf miljoen lijkt nog aan de voorzichtige kant.

Andere, onafhankelijke cijfers lijken haar inschatting te ondersteunen. Volgens een peiling van het Centraal Bureau voor de Statistiek moet ons land zo'n 1,52 miljoen christenen tellen die naar eigen zeggen 'minstens één keer per week' de kerk bezoeken. En in het onderzoek 'Geloven binnen en buiten verband' van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) geeft ongeveer eenderde van de Nederlandse christenen aan de bijbel te zien als het woord van God en zich aan alle geloofsregels te houden. Dat zou zich vertalen naar 1,7 miljoen christenen die volgens de definities orthodox of zelfs 'fundamentalistisch' zijn, vasthoudend aan de beginselen van de leer.

Maar dat maakt de gelovigen natuurlijk nog niet meteen afwijzend tegenover vrouwenemancipatie of homoseksualiteit. Het beste is dat onderzocht voor de houding tegenover homo's. In een vergelijkend Europees enquêteonderzoek van de Humboldt Universiteit in Berlijn zegt van de Nederlandse christenen zo'n 6 procent nooit een homo als vriend te zullen accepteren. Omgerekend: een half miljoen christenen.

Een andere indicatie komt uit het SCP-rapport 'Acceptatie van homoseksuelen, biseksuelen en transgenders'. Van de frequente kerkgangers staat 26 procent negatief tegenover homoseksualiteit, en 42 procent positief (de resterende 32 procent zit ertussenin). Omgerekend zou dat neerkomen op ongeveer een miljoen christenen die, in Van Nieuwpoorts woorden, 'heel veel vragen' hebben over de positie van homo's - waaronder 400 duizend christenen die homoseksualiteit ronduit afwijzen. Dat zijn getallen die opeens opvallend dicht in de buurt komen komt van de SGP-aanhang.

En de moslims?

Aardig is om dat te vergelijken met moslims, een groep die Van Nieuwpoort op de radio weliswaar niet noemt, maar die in het publieke debat wel voortdurend opduikt als de homo- en vrouwonvriendelijke geloofsgroep bij uitstek. Volgens het CBS telt ons land zo'n 850 duizend moslims, van wie er zo'n 500- tot 600 duizend strak zijn in de leer, blijkens het SCP-onderzoek 'Moslim in Nederland'. Een kleinere kern van zo'n 40- tot 65 duizend, overigens veelal oudere, Marokkaanse en Turkse moslims is streng-orthodox: ze komen bij voorkeur niet op plekken waar mannen en vrouwen van elkaar niet gescheiden zijn, en schuwen bijvoorbeeld westerse muziek.

En de opvattingen over vrouwen en homo's? Van praktiserende moslims is ongeveer een kwart tot eenderde het eens met stellingen als 'de man is verantwoordelijk voor het geld' en 'vrouwen moeten stoppen met werken als ze een kind krijgen'. Omgerekend komt dat neer op zo'n 200 duizend Nederlandse moslims. Zo'n 300 duizend praktiserende moslims zijn tegen het homohuwelijk, een kleinere groep van rond de 180 duizend moslims zal een stelling onderschrijven als 'homo's zouden niet mogen leven zoals ze willen'.

Opgeteld zijn dat allemaal aanwijzingen dat ons land inderdaad twee tot drie keer méér intolerante christenen telt dan intolerante moslims. Het percentage christenen dat problemen heeft met homo- en vrouwenrechten is weliswaar veel kleiner dan het percentage intolerante moslims, maar omdat er in ons land zoveel meer christenen zijn, is dat kleine percentage in absolute aantallen groter dan het totaal aantal intolerante moslims.

Eindoordeel

De uitspraak dat er in ons land zo'n 1,5 miljoen orthodoxe christenen zijn, snijdt wel degelijk hout. Maar dat wil niet zeggen dat die allemaal moeite hebben met vrouwengelijkheid en homoseksualiteit: dat lijkt voorbehouden aan een 'harde kern' van nog altijd een kwart tot een half miljoen conservatieve christenen. Inderdaad zijn dat er meer dan intolerante moslims, waarvan er, afhankelijk van de definitie, tienduizenden tot een paar honderdduizend zijn.