Waarom de beeldtaal van Suske en Wiske zo conservatief is
De nieuwste Suske en Wiske is racistisch en niet meer van deze tijd, stellen boze lezers. Waarom blijft de beeldtaal van Vlaamse striptekenaars zo conservatief?
Pas op 5 juli ligt hij in de schappen. Toch is er nu al commotie ontstaan rondom de 340ste Suske en Wiske, waarin het tweetal naar Afrika afreist om zeegodin Mami Wata te zoeken. Niet alleen de blote borsten in de voorpublicatie van enkele tekeningen riepen reacties op, met name de afbeelding van de zwarte man die vol verbazing omkijkt naar de buste van de mythische vrouw heeft stof doen opwaaien.
‘Ik zie een halve aap, geen Afrikaanse man’, zo uitte de Vlaamse schrijfster Dalilla Hermans op Facebook haar ongenoegen over de karikaturaal dik getekende lippen. ‘Zolang zwarte mensen zo worden afgebeeld, is het niet meer dan normaal dat ze worden behandeld als domme mensen en dat zwarte kinderen een laag zelfbeeld hebben.’
Hermans is op sociale media de actie #nomoremonkeybusiness begonnen, waarbij ze creatievelingen oproept een alternatieve afbeelding van de Afrikaanse man te tekenen. Haar vraag leverde een zodanig grote stroom aan reacties op dat Standaard Uitgeverij, waar Suske en Wiske verschijnt, haar excuses aanbood voor de tekening.
In het nieuwe avontuur komen vijftien zwarte Afrikanen voor, met allerhande gelaatstrekken
“We hebben niemand willen beledigen”, stelt Toon Horsten van Standaard. Hij vermoedt dat de storm aan kritiek gaat liggen wanneer het publiek de hele strip onder ogen krijgt. “In het nieuwe avontuur komen vijftien zwarte Afrikanen voor, met allerhande gelaatstrekken. De lezers zullen zien dat deze ene figuur niets met racisme van doen heeft.”
Ouderwetse clichés
De uitgeverij haalt het album, dat in een oplage van ruim honderdduizend exemplaren is gedrukt, niet terug. “We zijn ongelukkig met de hetze. Anderzijds is Suske en Wiske een stripreeks en strips zijn altijd karikaturaal en overdreven, denk ook aan Jerommeke en Lambik.”
Dat klopt, stelt de Nederlandse striphistoricus Ger Apeldoorn, strips bevatten een verteltoon van visuele clichés. “Alles wordt uitvergroot. Maar ik begrijp niet waarom de makers van Suske en Wiske zulke ouderwetse clichés gebruiken, al helemaal niet omdat ze de strip onlangs een make-over gaven om jeugd aan te trekken.” Sinds mei draagt het 72 jaar oude tweetal een capuchontrui, hippe laarsjes en skinny jeans. “Waarom hebben ze niet ook alle zwarte figuren gemoderniseerd?”
Het is niet voor het eerst dat een Vlaamse strip wordt beticht van discriminatie en racisme. In 2007 bijvoorbeeld, werd de tekenaar van Kuifje aangeklaagd omdat hij Afrikanen zou hebben afgeschilderd als luie dommeriken met dikke lippen.
In Nederland is in de jaren zeventig en tachtig een omslag gemaakt wat betreft zwarte stripfiguren, verklaart Apeldoorn. Een nieuwe generatie striptekenaars moderniseerde de tekenstijl, waarmee onder meer het brabbeltaaltje en de gouden oorringen van Sjimmie uit Sjors en Sjimmie verdwenen.
“Maar in Vlaanderen is en blijft de tekenstijl ouderwets. Dat komt omdat daar, in tegenstelling tot in Nederland, nog een striptraditie bestaat. Kinderen groeien op met de stripboeken van hun ouders en daarom gebruiken tekenaars in nieuwe strips beeldtaal uit de tijd van de ouders van het publiek dat ze willen bereiken.”