Direct naar artikelinhoud
Opinie

Atol-eilanden lopen wel degelijk gevaar

Het grootste gevaar voor de atol-eilanden in de Stille Oceaan is dat het zoet water verdwijnt.

Het Kwajalein-atol maakt deel uit van de Marshalleilanden.Beeld ap

Bjørn Lomborg ontkent dat de atol-eilanden in de Stille Oceaan worden bedreigd door de stijging van de zeespiegel. Die eilanden zouden vanzelf weer aangroeien door afzetting van losgewoeld koraal (O&D, 3 november).

De zeespiegel stijgt door opwarming van de aarde, die grotendeels wordt veroorzaakt door de uitstoot van broeikasgassen. Op 4 november is het wereldwijde VN-klimaatakkoord van Parijs in werking getreden, met afspraken over het terugdringen van de broeikasgasuitstoot en financiële ondersteuning van landen die te lijden hebben en krijgen van nu al onvermijdelijke klimaatverandering. Verspild geld dus, vindt Lomborg, dat kan je beter aan andere doelen besteden. Heeft hij een punt?

Hij heeft in zoverre gelijk dat genoemde eilanden niet rechttoe-rechtaan onder water komen te staan door alleen een stijgende zeespiegel. Ze zijn ook kwetsbaar door een zwakke infrastructuur. Maar gevaar lopen ze wel degelijk.

Hij wijst naar de bevindingen van de onderzoekers Ford en Kench, die de veranderingen in de kustlijnen van de Marshall-eilanden hebben onderzocht. Weliswaar is het oppervlak van sommige van deze eilanden toegenomen door afzettingen aan de kust, ze zijn helaas niet hoger geworden. En dat betekent dat die eilanden vroeg of laat toch het risico lopen kopje onder te gaan.

Dat blijkt nu al het geval bij de Solomon-eilanden. Tussen 1994 en 2014 steeg de oceaan daar 15 cm. Door de hogere golfslag zijn vijf eilanden geheel verdwenen, en van zes eilanden zijn de kustlijnen flink afgekalfd.

Het risico bestaat dat bij verdergaande temperatuurstijging het ijs op Groenland steeds sneller en onomkeerbaar wegsmelt, en dat de enorme West-Antarctische ijsvlakte in zee schuift. Dat kan uiteindelijk leiden tot meer dan 10 meter zeespiegelstijging, ook voor ons land geen prettig vooruitzicht.

Het wordt al een heksentoer om de doelstelling van het Parijs klimaatakkoord te halen - beperking van de opwarming tot ruim beneden 2 graden wereldgemiddelde in 2100, en zelfs dan zal de zeespiegel in de Stille Oceaan nog deze eeuw 20-60 cm verder stijgen. Hierdoor zullen de risico's van overstromingen aanzienlijk toenemen.

De grootste bedreiging op de korte termijn voor de atol-eilanden is niet zo zeer het onderlopen, maar de zoetwatervoorziening voor de landbouw en het drinkwater. Het grondwater verzilt door het hogere zeeniveau en wordt daardoor onbruikbaar. Bovendien richten cyclonen al bij de huidige zeespiegelstijging (20 cm sinds 1900) meer schade aan dan voorheen. Dus nu al hebben laaggelegen eilanden hieronder te lijden.

Alle reden dus om de zorgen van de laaggelegen eilandbewoners ernstig te nemen. Dat doet Lomborg niet, en hij doet er nog een schep bovenop door te stellen dat het Parijse klimaatakkoord door de 'paniek' zal leiden tot vertraging van de wereldwijde economie. Eerst moet er maar meer onderzoek worden gedaan totdat zonne- en windenergie en andere bronnen vanzelf goedkoper zijn geworden dan de (zwaar gesubsidieerde) fossiele brandstoffen.

En intussen dus gewoon steeds meer kolen, olie en gas blijven verstoken. Terwijl uitvoerig is aangetoond door het IPCC (het wetenschappelijke VN Klimaatpanel) dat hoe langer we wachten met terugdringen van de broeikasgasuitstoot, hoe duurder het wordt om de opwarming nog tijdig binnen de perken te houden.

Hoe langer we wachten met terugdringen broeikasgasuitstoot, hoe duurder het wordt
Uiteindelijk kan zeespiegel tot meer dan 10 meter stijgen

Een vreemde redenering is ook: 'de bewoners van de Marshall-eilanden zijn meer geholpen met de aanpak van corruptie en huiselijk geweld'. Vast wel, en niets houdt ons tegen ook dat aan te pakken, maar als je geen goed drinkwater meer hebt en je huis loopt regelmatig onder dan wordt overleven toch wel je eerste zorg.

Lomborg winkelt al jaren selectief in de literatuur om zijn vooringenomen standpunt - klimaatbeleid is weggegooid geld - steeds weer te 'bewijzen', om vervolgens te beginnen over allerlei andere misstanden die er ook zijn. Niet intrappen!