Sociale ondernemingen laten zien dat ze ook succesvol kunnen zijn zonder mensen uit te buiten of het milieu te vervuilen. Sterker nog, deze ondernemingen richten hun bedrijfsvoering zo in dat ze een maatschappelijk probleem oplossen. Hoe werkt dit precies?
Sociale ondernemingen stellen niet financiële, maar maatschappelijke en ecologische winst centraal. Hiermee dragen ze bij aan een ware paradigmaverschuiving binnen ons economische systeem. ‘Het zijn koplopers die laten zien dat het anders kan,’ aldus de medeoprichter van Social Enterprise NL, Willemijn Verloop.
En deze vernieuwing is hard nodig. Ieder jaar wordt onze ecologische schuld aan de aarde namelijk groter. Earth Overshoot Day — de dag waarop de mensheid de ecologische hulpbronnen die de aarde in één jaar kan aanvullen heeft opgebruikt – viel vorig jaar op 8 augustus. In 1971 was dit nog 24 december.
Ook de verhouding tussen de allerarmsten en de allerrijksten komt steeds schever te liggen. Acht mannen bezitten op dit moment evenveel als de 3.6 miljard armste mensen ter wereld, zo bleek begin 2016 uit een rapport van Oxfam Novib.
‘De afgelopen zes jaar zijn we in een rap tempo naar een participatiesamenleving toegegaan’
Jurist en lid van de commissie Code Sociaal Ondernemen Josephine de Zwaan verbaast zich dan ook over het feit dat sociaal ondernemen nog niet de norm is. ‘In feite is het natuurlijk gek dat we nog steeds moeten spreken van sociale ondernemingen en “gewone” ondernemingen,’ aldus De Zwaan. ‘Alle bedrijven zouden hun ecologische en sociale impact integraal moeten laten meewegen in hun bedrijfsvoering.’
Groeiende sector
Dat steeds meer ondernemers, investeerders en consumenten dit ook gek vinden, is terug te zien in de cijfers. Consultant McKinsey concludeert op basis van een langdurig onderzoek dat de social enterprise-sector tussen 2011 en 2016 met ruim 70 procent is gegroeid. Volgens De Zwaan komt dit onder andere doordat er de afgelopen jaren veel meer kapitaal beschikbaar kwam: ‘Er is meer erkenning voor en herkenning van sociaal ondernemers, vooral bij investeerders.’
Ook de politiek heeft sociaal ondernemerschap volgens De Zwaan — al dan niet impliciet — op de agenda gezet: ‘In de afgelopen zes jaar zijn we in een rap tempo naar de zogenaamde participatiesamenleving toegegaan. De overheid heeft hiermee in feite op de agenda gezet dat er in het ondernemende domein veel meer moet worden opgelost.’
Duidelijkheid
Nu de sector zich steeds verder ontwikkelt, neemt de urgentie toe om te verduidelijken wat sociaal ondernemerschap precies is. Veel ondernemers, investeerders, beleidsmedewerkers en consumenten zitten rondom dit thema met vragen, zo bleek uit de eerste vragenlijst van Follow the Money’s panel over het ‘nieuwe ondernemen’. Waaraan moet een sociale onderneming precies voldoen? Kun je geld verdienen terwijl je waarde voor mens en planeet creëert? En is dat oké?
Om de herkenning en erkenning van het veld te vergroten publiceert Social Enterprise NL eind deze maand de code Sociaal Ondernemen: een gedragscode waarin de kernprincipes van een sociale onderneming uiteen worden gezet. De code moet verduidelijken wat sociaal ondernemerschap precies inhoudt. Ook moet het stakeholders — zoals investeerders, beleidsmakers en overheidspartijen — een beter idee geven van hoe ze zich tot het veld kunnen verhouden.
Impact staat voorop
Voor een sociale onderneming is het genereren van financiële winst ondergeschikt aan het genereren van maatschappelijke impact. De onderneming is sociaal van begin tot eind, zowel in doel als in middelen.
Dit betekent echter niet dat een sociale onderneming geen geld mag verdienen; integendeel. Feit blijft dat het maken van winst voor een sociale onderneming geen doel op zich is, maar een middel om de impact te vergroten. ‘Een sociaal ondernemer weet de oplossing voor een maatschappelijk probleem in een ondernemend businessmodel te gieten,’ legt Verloop uit.
Een bedrijf dat de impact vooropstelt zal haar winst voor het grootste gedeelte herinvesteren
Hierin verschilt een sociale onderneming van bijvoorbeeld een bedrijf dat een MVO-beleid voert. ‘Voor zo’n bedrijf blijft het creëren van maatschappelijke impact een nevendoelstelling en staat het genereren van financieel rendement voorop’, aldus sociaal ondernemer Sjoerd van der Maaden.
Transparantie
Wanneer een onderneming de impact vooropstelt, gaat dit volgens de commissie gepaard met een gematigd beloningsbeleid. Boeddhist en bedrijfsadviseur op het gebied van betekenisvol ondernemen Kees Klomp legt uit: ‘Een bedrijf dat de impact vooropstelt zal haar winst voor het grootste gedeelte herinvesteren in de onderneming — en daarmee in het creëren van maatschappelijke of ecologische waarde.’
Om te laten zien hoe een sociale onderneming tot haar impact komt, is het volgens de commissie Code Sociaal Ondernemen belangrijk dat de onderneming haar missie statutair vastlegt. Welk maatschappelijk vraagstuk probeert de onderneming op te lossen? En hoe verwacht de onderneming dit te gaan doen? Ook moet de gerealiseerde impact zowel voor stakeholders als het publiek inzichtelijk worden gemaakt.
‘Elke maand houden we nauwkeurig bij hoeveel impact we daadwerkelijk realiseren’
Dit laatste is volgens sociaal ondernemer Jørgen van Rijn cruciaal voor een succesvolle bedrijfsvoering: ‘Elke maand houden we nauwkeurig bij hoeveel impact we daadwerkelijk realiseren, zodat we onze aanpak waar nodig bij kunnen sturen.’
Tevens stelt het inzichtelijk maken van de missie en de gerealiseerde impact het publiek en de stakeholders in staat om zich een geïnformeerd beeld te vormen van de sociale onderneming in kwestie, en deze waar nodig van feedback te voorzien. ‘Op deze manier wordt de kwaliteit van een sociale onderneming als het goed is continu gewaarborgd en verbeterd,’ aldus De Zwaan. Door open te zijn over de financiering en de betrokkenheid van stakeholders kunnen sociale ondernemingen daarnaast eventuele twijfels over hun integriteit wegnemen.
Krachten bundelen
Na het publiceren van de code zal Social Enterprise NL een onafhankelijk Register Sociale Ondernemingen oprichten. Zodra een sociale onderneming zich daar registreert (en zich daarmee aan de code Sociaal Ondernemen committeert) gaan twee collega sociaal-ondernemers met de ondernemer in kwestie in gesprek over de bedrijfsvoering en de impact. Dit jaarlijkse peer-to-peer reviewproces stelt sociaal ondernemers volgens De Zwaan in staat om gezamenlijk het veld te verbeteren en te vernieuwen.
‘We zijn benieuwd: wat vinden de sociaal ondernemers van de code?’
Deze aanpak sluit aan bij een eigenschap die zeer kenmerkend is voor de sector. Sociaal ondernemers werken graag samen, moedigen decentrale groei (en dus concurrentie) aan en delen innovaties. Het oplossen van het maatschappelijke probleem staat immers voorop.
Zo onderzoekt de sociale onderneming Instock of ze hun impact kunnen vergroten door de onverkochte producten die ze ontvangen ook aan te bieden aan cateringbedrijven en stimuleert Specialisterren andere bedrijven om mensen met een vorm van autisme aan te nemen.
Co-creatie met het veld
De code Sociaal Ondernemen wordt eind juni gepubliceerd. Dan begint volgens medeoprichter van Social Enterprise NL Mark Hillen een proces van co-creatie met het veld: ‘We gaan samen met sociaal ondernemers met de code aan de slag om zo te onderzoeken of de principes voldoende aansluiten bij het veld.’
De code moet het veld immers versnellen, niet beperken: ‘We zijn benieuwd: wat vinden de sociaal ondernemers van de code? En hoe kunnen we hem verbeteren?’, zegt De Zwaan. ‘Het laatste wat we willen is een benauwend stelsel van bureaucratie en regels creëren.’
13 Bijdragen
Esmeralda Van der Naaten 1
Nadine Maarhuis 2
Esmeralda Van der NaatenMarkdraaier 7
Het meest hoopgevende voorbeeld van sociaal ondernemen vind ik die van Loek Dijkman met zijn Topa- groep.Vijftig jaar heeft hij aangetoond dat het kan.Tegen de neo-liberale overheersende stroom in.
[Verwijderd]
Kortom... ik kom hiermee een tikje uit mijn kast.... :) Hoop dat niemand zich kapot schrikt, want gevaarlijk zijn we niet. Evenmin is het reden om uitgelachen te worden denk ik.... Bedankt alvast.
Markdraaier 7
[Verwijderd]Ik probeer mijn ecologische voetafdruk ook zo klein mogelijk te maken.Ben overtuigd van de genezende kracht van kruiden.Hou mij bezig met heilige geometrie ,beeldhouwen,schaken,etc
Wat voor amultten maak je?
[Verwijderd]
MarkdraaierAmuletten... dat kost veel tijd om uit te leggen. In elk geval gaat er minimaal één gesprek aan vooraf met de persoon voor wie ik het maak. Daarna veel tijd in het bijeen zoeken van wat ik denk nodig te hebben. Bovendien is elk amulet verschillend. Van een houten schijfje tot en met een 'medicijn' buideltje, of een kralenkettinkje van mineralen.
Schaken? Ik kan, nee kon, dammen. Ooit. En trictrac spelen met mijn vader. Vroeger tekende ik graag en veel. Dat is verwaterd. Heilige geometrie... laat ik net weer eens Het Verloren Symbool gelezen hebben. :) .
Afijn, ik denk dat ik mijn kwaliteiten kan gaan gebruiken om er een centje mee bij te verdienen. Ik heb alleen een AOW met een klein pensioen, dus elke cent erbij is meegenomen. Voor mijn amuletten zoek ik vooral in het nabij gelegen bos, maar ook onderweg op de fiets vind ik veel dingen, zoals soms schitterende veren van een mannetjeseend die gevochten heeft en wat veren liet daarbij. Of eksterveren. Wat fröbelen en een buideltje maken, of vastkitten op een houten schijfje. Maar de Reiki en de huisreinigingen zullen het meest opleveren denk ik. Alle materialen puur natuur.
Markdraaier 7
[Verwijderd]Het in de natuur zijn of tuinieren geeft mij ook veel rust.
Het boek wat jij noemt ken ik nog niet.
Je kan mij mailen voor het maken van een amulet.
Ik wens je in ieder geval veel sucses bij het realiseren van je plannen.
Luc van Beers 7
[Verwijderd]
Luc van BeersThomas Keirse 1
Nadine Maarhuis 2
Thomas KeirseBij deze zou ik je graag uitnodigen: https://www.ftm.nl/panel/het_nieuwe_ondernemen
Monique Sparla 1
Laten we het eens hebben over Ruling Well- Doing Good- Doing Well en laten we dat eens afzetten tegen het zwaar verouderde en door en door gecorrumpeerd poldermodel.
FairWater 1
Het gevaar ligt op de loer dat men dit stempel vooral als marketing tool gebruikt, omdat het een "knuffel gehalte" heeft, en dus kan je daardoor wat meer klandizie krijgen.
De definitie is dus belangrijk, want wat is nu precies het verschil tussen een "sociaal" probleem en "sociaal wenselijk". Bijvoorbeeld, is een fietsenmaker ook een SO? Tensotte werkt hij mee aan een beter (sociaal wenselijk) klimaat in de stad (de woeste spitsrijder met zijn constant opgestoken FY vingertje dan niet meegerekend... sociaal klimaat junky).
Maar als dezelfde fietsenmaker de fietsen van de AOW-ers gratis onderhoud, is hij weer wel in mijn ogen een SO.
Kortom, je moet in de eerste plaats goed duidelijk maken welk probleem je oplost, (vooral de kern ervan, dus geen "pleisters plakken" en daarmee alleen de verschijnselen van het probleem verdoezelt) en hoe je dat doet, en daarbij ook weer veel her-investeerd om dat probleem blijvend op te lossen.
Maar er is nog meer, graag reacties.
M. vr. gr. Paul van Beers
(Oprichter FairWater, ook een soort SO, wij lossen het water probleem voor de armen in Afrika op, door het promoten van en investeren in, degelijke (=duurzamer) Nederlandse waterpompen naar onze dealers in Afrika te sturen. We sturen dus pompen, hardware, geen geld, want dat verdampt vaak al voordat het bij je doelgroep is. Het water probleem is vooral nu verergerd door het kapotgaan van de huidige pompen, die niet sterk genoeg blijken te zijn... Vandaar dus de noodzaak van een betere pomp met een goed onderhoud systeem erbij).