Migratie-specialist GroenLinks: 'Vluchteling is geen getal'

Nadat de eerste formatiepoging met GroenLinks mislukte, was Tineke Strik teleurgesteld, maar ook blij verrast: Er waren geen verwijten over en weer. ,,Ik hoopte dat dit de nieuwe cultuur zou worden.’’

Na de tweede poging, met Tjeenk Willink, ging het anders. CDA, VVD en D66 legden de zwartepiet bij GroenLinks. En al zit Strik al tien jaar in de Eerste Kamer, dit viel haar tegen. ,,Die frames waren een groot contrast met de eerste keer. Toen wilden ze niet uitsluiten dat ze ons nog nodig hadden. Nu zijn we uitgespuugd. Ik ben blij dat Jesse niet aan dat moddergooien meedeed. Ik realiseerde me: er is geen nieuwe cultuur, het zwijgen had een belang.’’

Tineke Strik uit Oosterbeek is migratiespecialist. Ze is hoofddocent migratierecht aan de Radboud Universiteit in Nijmegen, ze schrijft geregeld rapporten voor de Raad van Europa. En ze zit in de Eerste Kamer voor GroenLinks. De wereld van migratie, asielrecht en vluchtelingen is haar wereld, sinds ze eind jaren 80 in een opvanghuis sprak met gevluchte jongeren. ,,Dat maakte diepe indruk op mij. Die jongeren, verscheurd, met hun heimwee, hun trauma's, nachtmerries over het lot van hun ouders, de hoop op een beter leven."

Heeft u Klaver geadviseerd de migratiedeal met CDA, VVD en D66 niet te sluiten?

,,Ik heb geregeld meegedacht, maar ik zat niet in de inner circle. Jesse heeft de knoop doorgehakt. Het is zijn diepe overtuiging dat we verantwoordelijkheid moeten nemen. CDA en VVD wilden niet bewegen, we moesten weer tekenen bij praktisch hetzelfde kruisje als in de eerste ronde.’’

De deal met Turkije, dat vluchtelingen in ruil voor geld opvangt en tegenhoudt, zorgt ervoor dat veel minder vluchtelingen naar Nederland komen. Toch ziet u die deal als een mislukking.

,,Klopt. Het is een vorm van wegkijken. Er staat nu een hek tussen Griekenland en Macedonië. Bij Thessaloniki zitten nog steeds 50.000 mensen in ouwe fabrieken en pakhuizen, in moerassig gebied. Zonder voorzieningen, heel onveilig: het is afschuwelijk! We zijn in Europa met 500 miljoen mensen, met nauwelijks nog asielzoekers. Het moet een makkie zijn die mensen daar weg te halen en te spreiden over Europa. De politieke wil ontbreekt. Turkije zelf is geen veilig land voor vluchtelingen.'’’

CDA en VVD wilden deze deal exporteren naar Afrika. Wat was daar op tegen?

,,Uit Afrika komen deels vluchtelingen: mensen uit Mali, Sudan en Eritrea, waar het gevaarlijk is. Maar ook mensen uit Nigeria die willen komen werken. Wij willen snelle en goede procedures aan de buitengrenzen. Wie bescherming nodig heeft, komt erin. De anderen sturen we terug, liefst naar hun eigen land en niet naar een tussenland waar geen garanties zijn. Anders vergroot je de kans dat ze weer een poging wagen. CDA en VVD wilden afspraken maken met Tunesië, Egypte en Niger. Landen zonder goede regering, zonder asielsysteem. Landen die de mensenrechten niet onderschrijven. Een land als Libië kent mensenhandel en slavenmarkten met migranten. Het is niet haalbaar verantwoorde afspraken te maken, als het in Turkije al niet werkt.’’

Als het niet haalbaar was, had GroenLinks kunnen denken: schrijf maar op, het gaat toch niet gebeuren.

,,Het probleem was dat VVD en CDA deze weg niet afhankelijk wilden maken van Europese besluitvorming. Ze wilden koploper worden. Ze wilden voor de troepen uitlopen, ze wilden kwartiermaker zijn in Afrika. Asiel aanvragen in Nederland mocht niet meer. Wij hebben voorgesteld om dan mensen over te laten komen. 25.000 mensen per jaar moet Nederland kunnen hebben. We zijn rijk. Wij kunnen dat aan. Maar daar wilde men niet aan.’’

In de wereld zijn 60 miljoen vluchtelingen. We praten nu over 25.000 mensen. Het grote probleem lost ook u niet op. Wat maken die 25.000 dan uit?

,,Dat maakt echt heel veel uit. Als elk land zijn deel neemt, kun je makkelijker landen in de regio vragen vluchtelingen te laten integreren. Als je alles alleen afschuift, krijg je cynische onderhandelingen. Vluchtelingen zijn geen getallen. Het zijn mensen die hopen op een nieuwe kans. Elk mens is een deeltje van een grote wereld. Tijd dat we dat beseffen.’’