Panga is: A. Prima, B. Prutvis, C. Poepvis

Alleen de luchtbelletjes verraden dat in deze oneindige rij troebele vijvers weleens behoorlijk wat leven kan zitten. Hoeveel blijkt als drie mannen vanaf een vlot zakken voer in een van de vijvers kiepen. Het rustige wateroppervlak verandert in een bubbelbad.

Dit moet de stilste en minst stinkende vorm van intensieve veehouderij zijn. Het enige wat je ruikt, is de zilte lucht van het voer. In deze Vietnamese kweekvijvers ter grootte van zo'n honderd voetbalvelden zitten miljoenen meervallen waarvan de filets in de hele wereld als pangasius worden verkocht.

Van een exotische naam die niemand kende, groeide de panga in tien jaar tijd uit tot meest gegeten vis van Nederland. Het geheim? ,,De smaak is heel neutraal, de filets zijn makkelijk te bereiden, er zitten geen graten in'', zegt Harry Hoogendoorn die met zijn bedrijf Queens Vis in 2002 begon met de verkoop van Pangasius in Nederland nadat hij hem bij Van der Valk op het menu had ontdekt als 'tropische tong'. ,,En de prijs, ja. Panga kost vaak maar de helft van kabeljauw. Het is een perfect instapvisje. In het begin kreeg ik zelfs brieven: bedankt, eindelijk een vis die ik mijn kinderen kan geven.''

Dat is inmiddels wel anders. De verkoop van panga is ingestort. Verkocht Queens in 2012 nog zo'n 3 miljoen kilo, nu is dat nog maar een derde. In Europa is de verkoop sinds die tijd met 40 procent gedaald. Tegen de goedkope 'plofkip onder de vissen' is groot wantrouwen ontstaan. Op internet, in kranten en angstaanjagende tv-documentaires zingen al jaren negatieve berichten rond over de 'ongezonde prutvis'. Die zou worden volgepompt met antibiotica, rondzwemmen in vervuild rivierwater en vol zware metalen en gifstoffen zitten. De teelt zou de natuur in de rivierdelta om zeep helpen en mensen uitbuiten als slaven.

Die berichten zijn onzin, zegt de Wageningse milieuprofessor en socioloog Simon Bush die al tien jaar onderzoek doet naar de omstreden vis. Zijn conclusie: panga is niet slechter, en vaak zelfs veiliger, dan zalm, garnalen of tonijn. ,,We hebben daar systematisch onderzoek naar gedaan. De negatieve claims die rondwaren, kloppen gewoonweg niet. Ze zijn deels in de wereld geholpen door vissers die de nieuwe, goedkope concurrent zwart wilden maken.''

Niet alle verhalen komen volledig uit de lucht vallen. In de begindagen was er wel degelijk veel mis met de manier waarop pangasius werd gekweekt. In de jaren 90 werd de vis vooral gehouden in modderige vijvertjes en kooien in zijarmen van de Mekong. De kwekers gooiden daar afval in; de meerval is niet kieskeurig. Dat is een reden dat panga zo goedkoop is: hij gebruikt weinig voer en kan zuurstof uit de lucht halen. En dus overleven ze dicht op elkaar in vies water. De waterkwaliteit en biodiversiteit in de Mekongdelta holden echter achteruit. Bush: ,,Maar die kleine kwekerijtjes zijn zo goed als verdwenen.''

Dat is te zien bij Vinh Hoan, de grootste pangasiusproducent ter wereld. Vroeger kocht het bedrijf vis van handelaren om in zijn fabrieken te verwerken. ,,Nu hebben we 27 eigen kwekerijen verspreid over de Mekongdelta'', zegt Max Basch, de Amerikaanse marketingmanager van het Vietnamese bedrijf. ,,Daarnaast werken we met vaste kwekers. Die betalen we extra om volgens onze kwaliteitsstandaarden te werken.''