Dit is een artikel uit het NRC-archief De artikelen in het archief zijn met behulp van geautomatiseerde technieken voorzien van metadata die de inhoud beschrijven. De resultaten van deze technieken zijn niet altijd correct, we werken aan verbetering. Meer informatie.
Bekijk hele krant

NRC Handelsblad

Onderwijs

Smartphone op school: streng verboden

Onderwijs Veel scholen worstelen met telefoons in de klas. Een vmbo in Eindhoven hanteert een strikt verbod. Hoe werkt dit voor de school en voor de leerlingen? ‘Ik vind het wel stom dat je in de pauze ook geen smartphone mag. Ik verveel me dan.’

Op het Antoon Schellenscollege in Eindhoven moeten leerlingen hun telefoon in hun kluis laten liggen.
Op het Antoon Schellenscollege in Eindhoven moeten leerlingen hun telefoon in hun kluis laten liggen. Foto Roos Pierson

‘Soms zitten leraren zelf wél te Facebooken tijdens het surveilleren bij toetsen. Ik vind eigenlijk dat dat niet kan,” zegt Chiel (15). „Je moet tijdens zo’n toets een leraar weleens iets vragen en dan krijg je hun aandacht niet. Dat is wel irritant,” vult Ellen (13) aan.

Ellen en Chiel zitten op het Antoon Schellenscollege in Eindhoven, een vmbo-school die een strikt smartphoneverbod hanteert. „Tussen half negen en drie ligt dat ding in hun kluisjes, ook in pauzes”, zegt leerjaarcoördinator Adrie Matthijssen. „Dat is al zo sinds de eerste smartphones kwamen, een jaar of zes geleden. Overigens hebben we ook met leraren de afspraak om geen smartphones te gebruiken tijdens lestijden.” Het toetsverhaal was een incident, zegt hij.

„Je hoort van andere scholen dat die enorm in hun maag zitten met alle afleiding in de klas”, vertelt docent Rhea Flohr. Er zijn ook scholen die smartphone-gebruik voor bijvoorbeeld educatieve YouTube-filmpjes juist aanmoedigen. „Sommige leraren zetten bakken neer waar iedereen zijn telefoon in moet leggen voor de les. Maar schoolbreed beleid is er vaak niet. Ons beleid – dat ding de hele dag in de kluis – dat heb ik nog niet op veel andere scholen gehoord. Maar je hoort wel veel klachten van docenten elders dat leerlingen tijdens de les constant op Snapchat of Instagram zitten.”

Er zijn geen cijfers over smartphonebeleid op scholen. Het ministerie van Onderwijs signaleert dat de omgang met smartphones sterk verschilt van school tot school. Enkele ambtenaren brachten onlangs een oriënterend werkbezoek aan het Antoon Schellenscollege, waarbij NRC aanschoof. Het ministerie organiseerde onlangs ook een expert-meeting met diverse onderzoekers en schoolvertegenwoordigers. Daar kwam naar voren dat recent onderzoek aantoont dat constant smartphonegebruik effect heeft op concentratie, stress en sociaal gedrag. Maar helemaal verbieden is voor de meeste scholen te rigoureus, ook omdat smartphones kunnen worden gebruikt om informatie op te zoeken, en om de leerlingen te leren omgaan met de digitale wereld.

Lees ook: Hoe de smartphone ons verslaafd maakt.

Adrie Matthijssen: „Hier is vrijwel nooit discussie meer over het verbod. Een enkele keer moeten we als straf kort de smartphone afpakken van een leerling die hem stiekem toch uit zijn kluisje haalt. Als dat vaak achter elkaar gebeurt, gebeurt het dat ouders de telefoon samen met hun kind moeten komen ophalen. De uiterste sanctie is dat de telefoon een nacht op school moet blijven, al is dat nog nooit gebeurd.”

Ellen (13): „Ja, dat vind ik ook echt stom. Je pakt toch ook niet iemands jas een week af als die met zijn jas aan in de klas zit?”

Dilayda (14): „Ik vind het wel stom dat je in de pauze ook geen smartphone mag. Ik verveel me dan. Soms heb je niet zoveel om over te kletsen.”

Foto Roos Pierson

Uit onderzoek aan de Amerikaanse universiteit MIT door hoogleraar psychologie Sherry Turkle bleek in 2015 dat leerlingen minder empathisch worden van constant schermgebruik, waarschijnlijk doordat ze simpelweg minder direct contact maken met elkaar.


Kinderen in die Amerikaanse studie, uitgevoerd op een school waar veel smartphones in de klas werden gebruikt, toonden minder medelijden met elkaar, waren gemener, minder sociaal, hadden kortere gesprekken. Effecten die ook weer verdwenen als leerlingen op een kamp gingen waarbij smartphones helemaal weg moesten blijven. Herkennen ze dat in Eindhoven?

Chiel: „Je merkt wel dat je sociaal wordt op school. Je gaat echt vragen hoe het met iemand is. Soms zie je wel eens groepen van andere scholen, die elkaar nooit ‘hoi’ zeggen want die zitten de hele tijd achter dat ding. Na school kijk ik er trouwens zelf wel altijd meteen op.”

Ellen: „Ik vind het na school ook wel eens vervelend, als iedereen dan op zijn telefoon zit. Dan wil ik gewoon praten. Ik zit wel eens op mijn telefoon, maar vooral als ik alleen ben. Als er mensen zijn, wil ik gewoon met ze kletsen, maar dat kan dan niet. Lekker gezellig. Als je op een verjaardag bent, dan gaat soms iedereen op zijn telefoon, en niet alleen kinderen, maar ook ouders. Hoe vaak zie je nou je hele familie bij elkaar? En dan ga je niet eens met elkaar praten. Dan kun je net zo goed allemaal thuis blijven.”

Zo schadelijk is afleiding door je smartphone.

Chiel: „Maar soms is het ook wel zo dat kinderen van andere scholen het beter los lijken te kunnen laten buiten school, want wij hebben wat in te halen.”

Ellen: „Meestal als we thuis aan het eten zijn, vraag ik aan mijn moeder: leg je smartphone nou eens weg! Vaak heeft ze eerst tegen mij gezegd: doe je smartphone weg. Maar dan pakt ze ’m later zelf wel. Dat vind ik wel raar.”

Chiel: „Ja, ons mam doet dat ook altijd. Mijn zus en ik leggen hem altijd aan de kant, maar mijn moeder niet. Ik wil dan gewoon eten in plaats van appen.”

Ellen: „Dat was ook zo met het kerstdiner: al die ouders zaten op hun smartphones en de kinderen waren gewoon met elkaar aan het praten.”

Foto Roos Pierson

Geen digibeten

De kinderen op deze school beperken hun eigen smartphone-gebruik ook buiten school dus behoorlijk bewust – misschien wel meer dan veel volwassenen. Missen ze daarmee niet ook veel? Smartphones zijn nou eenmaal ook een belangrijk onderdeel van het moderne leven. Maar digibeet lijken ze niet bepaald.

Chiel: „Ik heb een Instagram-account met 16.000 volgers. Daar zet ik grappige plaatjes op, moppen enzo, dat vinden veel mensen leuk. Dat doe ik buiten school, en dat gaat prima. Ik merk wel dat ik aan het einde van een dag op school wat moet inhalen.”

Rik: „Waarom zou je alles op Instagram of Facebook moeten zetten? Sommige mensen zetten de rapporten van hun kinderen erop. Wat hebben anderen daarmee te maken? Er staan best leuke dingen op, maar je hoeft ook niet alles te delen.”

Chiel: „Het hoort ook wel bij het leven van nu, social media: dat is nu allemaal in. Maar in de klas hoeft het niet altijd, ik mis het niet.”

Rik: „Soms is het wel stom dat het niet gewoon mag: je zou je smartphone ook kunnen gebruiken om iets op te zoeken als de docent het niet weet.”

Docent Rhea Flohr: „We gaan daarom trouwens volgend jaar wel experimenteren met iPads in de klas voor digitale lesstof. Maar daarop staan alleen de apps die in de les nodig zijn. Het wordt interessant hoe we kinderen gaan afhouden van stiekem surfen naar sociale media of andere sites via de browser.”

Foto Roos Pierson

Coördinator Adrie Matthijssen: „Ouders reageren vaak positief op ons beleid: het leidt tot meer rust binnen én buiten de klas.”

Ellen: „Van kinderen van andere scholen krijg je de hele tijd berichten op Snapchat. ‘Nu zit ik in de klas, nu zit ik in de kantine. Nu ga ik eten. Nu ga ik dit doen.’ Ik vind dat niet echt nodig.”

Chiel: „Op mijn vorige school hadden we een groepsapp met de klas, en daar werd veel in gepest. Echt nare, vieze dingen tegen elkaar gezegd. Toen heeft de docent gezegd dat de groepsapp weg moest, maar toen kwam er heel snel stiekem weer een nieuwe. Aan de andere kant: als iemand een gemeen appje naar je stuurt kun je dat wel makkelijker laten zien aan een docent.”

Ellen: „Ja, maar dan word je dus weer uitgemaakt voor snitch.”

Chiel: „Maar ik denk wel dat pesten erger wordt via smartphones, het kan dan altijd doorgaan.”

Rik: „Als ik thuis ben krijg ik soms heel veel berichtjes. Dan zet ik ’m gewoon op stil. Dan denk ik: schei eens uit.”

Chiel: „Op vakantie laat ik mijn telefoon vaak thuis. Weg is weg.”

Ellen: „Ik vind het ook fijn om hem af en toe buiten schooltijd helemaal weg te leggen. Ik hou van knutselen met foto’s, gewoon op papier. Een soort van Instagram, alleen zonder smartphone, en dan is het eigenlijk veel leuker.”

Op verzoek van de school zijn de achternamen van de leerlingen weggelaten.