Wallonië spreekt uniek veto uit tegen EU-verdrag met Canada

Internationale handel is in België geen bevoegdheid van de nationale regering, maar van de lagere overheden.

De Waalse politiek stond de afgelopen dagen onder grote druk van onder meer Frankrijk, Canada, de federale regering-Michel en de Europese Commissie om de regionale rebellie tegen Ceta te laten varen. Maar het parlement in regiohoofdstad Namen blijkt daar dus niet voor te buigen. Een resolutie tegen het akkoord met Canada werd met ruime meerderheid aangenomen.

Nieuwe onderhandelingen
De socialistische regiopremier Paul Magnette zei dat het niet Wallonië's bedoeling is om Ceta helemaal af te schieten, maar om op te roepen tot nieuwe onderhandelingen tussen de EU en Canada.

Dinsdag komen de 28 EU-handelsministers voor een ingelaste vergadering naar Luxemburg om zich op de situatie te beraden. Op die bijeenkomst hadden alle landen zich moeten scharen achter voorlopige EU-goedkeuring van Ceta, dat al in 2014 is gesloten maar de laatste weken de laatste puntjes op de i heeft gekregen.

In principe kunnen de andere landen België dinsdag overstemmen en delen van de vrijhandelsafspraken alvast voorlopig in werking laten treden, maar in deze gevoelige kwestie is de behoefte aan unanimiteit groot. Bovendien moeten alle 28 EU-landen Ceta uiteindelijk via nationale procedures ratificeren, anders kan het hele verdrag niet doorgaan. Dus zal België op enig moment toch aan boord moeten komen.

Elfde handelspartner
Qua omvang stelt Ceta eigenlijk niet eens zo veel voor. Het Noord-Amerikaanse land is 'slechts' de elfde handelspartner van de EU.
Beide partijen kwamen twee jaar geleden al tot een akkoord over het wegnemen van handelsbeperkingen. Dat gebeurde in de relatieve luwte waarin Brussel tot dan toe dergelijke handelsakkoorden sloot, zoals dat recentelijk ook met Zuid-Korea en Singapore is gebeurd.

Maar de maatschappelijke onrust over het in 2013 begonnen handelsoverleg tussen de EU en de Verenigde Staten (TTIP) heeft ook Ceta in zijn greep gekregen. Tegenstanders van zowel TTIP als Ceta zeggen dat deze processen ondemocratisch zijn en onder meer de Europese arbeidsrechten en voedelstandaarden in gevaar brengen.   

Franstalig links
In België ligt vooral Franstalig links dwars. Inhoudelijk maken de Franstaligen bezwaar tegen onder meer de Ceta-afspraken op landbouwgebied en de eveneens in andere landen omstreden beslechting van conflicten tussen investeerders en overheden.

Maar Ceta is ook de speelbal geworden van binnenlands politiek gekonkel. De Franstalige socialistische partij PS, die voor het eerst sinds mensenheugenis niet in een federale regering zit, heeft in Wallonië nog wel een stevige machtsbasis. Die buit de PS nu uit om de gehate regering van de Franstalige liberale premier Michel een hak te zetten.

Ondraaglijke vormen
De spanning rond de definitieve goedkeuring van Ceta neemt nu ondraaglijke vormen aan. "Dit gaat niet alleen om de EU en Canada", zei een hoge EU-diplomaat eerder deze week. "Dit gaat om de toekomst van de EU-handelspolitiek als zodanig." Met andere woorden: na het Brexit-drama kan de EU zich op het wereldpodium niet nog een fiasco permitteren.

Op 27 oktober zou Ceta feestelijk moeten worden beklonken tijdens een EU-Canada-top in Brussel, in aanwezigheid van de Canadese premier Justin Trudeau. Maar het Waalse veto trekt dit beoogde feestje nu ernstig in twijfel. "Ik wil niet eens beginnen te begrijpen wat er in België aan de hand is", aldus de EU-diplomaat.

Een andere potentiële blokkade werd donderdag weggenomen in Karlsruhe. Het Duitse grondwettelijke hof aldaar, dat EU-besluiten kan maken of breken, stelde vast dat de Duitse regering onder voorwaarden haar handtekening onder Ceta mag zetten. De zaak was in Karlsruhe aanhangig gemaakt door tegenstanders van het verdrag.