Deals met Afrikaanse landen kunnen migratie niet stoppen
Geld bieden aan landen in ruil voor het stoppen van migratie is volstrekte onzin, schrijft journalist en migratiedeskundige Jeroen Corduwener.
Migratie blijft het grootste struikelblok in deze kabinetsformatie: voor de tweede keer haakt GroenLinks af omdat de partij zich niet wil binden aan een akkoord zoals VVD en CDA voorstaan en waarin ook D66 zich nu politiek kan vinden.
Met name VVD en CDA willen eenzelfde soort deal sluiten met Afrikaanse landen als met Turkije: geld in ruil voor het stoppen van migratie. Scherper geformuleerd: het verleggen van de Europese grens van de Middellandse Zee naar de Sahara.
Net zoals met de omstreden Turkije-deal - een project op initiatief van het PvdA/VVD-kabinet - dient zo'n overeenkomst uitsluitend Europa en niet Afrika. Voorstanders zeggen dat het beloofde geld bedoeld is voor ontwikkeling van Afrikaanse landen en dat zo migratie wordt voorkomen. Klinkt logisch, maar het is volstrekte onzin.
Meer ontwikkeling betekent eerst groei van migratie want de meest arme mensen hebben geen middelen om te migreren. Dat doen vooral beter bemiddelden. Deskundigen, zoals de Britse hoogleraar economie Paul Collier en oud-minister Jan Pronk wijzen hier al jaren op.
Het is een misvatting van politici dat het geven van honderden miljoenen aan Afrika migratie in de komende vijf jaar zal terugdringen
Door steun te koppelen aan het terugdringen van migratie, wordt een grote groep Afrikaanse landen uitgesloten waar weinig migranten vandaan komen, maar die juist dringend behoefte hebben aan hulp. Ontwikkelingssamenwerking hoort gericht te zijn op het verminderen van armoede.
Verdrag van Parijs
Met de omstreden deals krijgen Afrikaanse landen opgelegd waaraan de hulp moet worden besteed: grenscontroles, economische initiatieven en opvang in de regio. Dat is in strijd met het Verdrag van Parijs, dat Afrikaanse landen het recht geeft om zelf te bepalen waaraan ontwikkelingshulp wordt besteed, op basis van eigen prioriteiten.
Het bedrag dat de EU beschikbaar stelt (3,35 miljard euro) lijkt indrukwekkend maar is minimaal, zeker in verhouding tot de ruim 50 miljard aan hulp die jaarlijks nu al naar ontwikkelingslanden gaat. Zoals de VN-rapporteur voor de mensenrechten van migranten, François Crépeau, opmerkte: "Het is een misvatting van politici dat het geven van honderden miljoenen aan Afrika migratie in de komende vijf jaar zal terugdringen."
Migranten laten zich niet stoppen, ze hebben niets te verliezen
Scherpere grenscontroles in Afrika en opvang in de regio zullen migratie niet stoppen. Het leidt wel tot nog gevaarlijker pogingen om grenzen te passeren, meer doden en werkt meer mensenhandel in de hand. De Britse migratiedeskundige Paul Thriller meent terecht dat er geen sprake is van een migratiecrisis maar van een grenzencrisis.
Opvang in de regio
Nog geen 1,5 procent van de bijna 30 miljoen migranten in Afrika trok in 2016 naar Europa. Opvang in de regio is dus al lang en breed gerealiseerd. En in alle Afrikaanse landen waarmee Europa overeenkomsten wil sluiten ontbreekt een democratisch bestel, heerst corruptie en/of worden mensenrechten geschonden. Uit de deal met Turkije, waar mensenrechten eveneens worden geschonden, inclusief die van vluchtelingen, worden geen lessen getrokken.
Migratie is complex. Ze houdt verband met klimaatverandering, conflicten, slecht bestuur of de groeiende economische verschillen tussen Noord en Zuid. Daarop zijn grenscontroles en economische projecten niet het antwoord; sterker nog, ze werken averechts. Migranten laten zich niet stoppen, ze hebben niets te verliezen.
Het is geen nieuw fenomeen: de grootste migratiestroom ooit (zestig miljoen mensen in vijftig jaar) was van Europa naar Amerika in de negentiende eeuw. Het verschil is dat Europeanen daar van harte welkom waren. Ze mochten meebouwen aan de VS. De les is dat migratie een meerwaarde kan zijn. Dat toepassen toont echte politieke moed en visie.