Jan Slagter bouwt een verpleeghuis zonder managers

De straat opgaan met MAX-baas Jan Slagter kent een zeker zwaan-kleef-aan-risico. Om de paar meter wordt hij door voorbijgangers stilgezet. „Het is goed dat ik u zie”, zegt een vrouw van middelbare leeftijd, „want ik heb zojuist gesolliciteerd als verzorgende in uw verpleeghuis.” De omroepdirecteur glimlacht. „U bent een van de vijfhonderd, maar we zullen uw brief serieus bekijken”, zegt hij.

We zij in de Pieter Postlaan in Overschie, waar Slagter dit najaar in een voormalig nonnenklooster zijn Ben Oude NijHuis hoopt te openen. Het wordt een verpleeghuis voor ouderen met een laag inkomen: alleen AOW of een klein aanvullende pensioen. Maar vooral een verpleeghuis zonder managers, bureaucratie of commercie. De bewoner staat centraal, zo heet het, en het zorgbudget komt in de eerste plaats hem of haar ten goede. Een kleinschalige woonvorm voor senioren, noemt Slagter het. Hij gelooft er heilig in. „We moeten terug naar de menselijke maat. Verpleeghuizen zijn zorgfabrieken geworden. Lees de jaarverslagen er maar op na: dure panden, managers, marketingafdelingen en beleidsmedewerkers. Vooral de minder bedeelde oudere is daarvan de dupe.”

We moeten terug naar de menselijke maat. Verpleeghuizen zijn zorgfabrieken geworden

In het Ben Oude NijHuis komen slechts 57 bewoners, ‘geleid’ door één Hoofd Zorg met een assistent(e). Verder een stuk of veertig verzorgenden en achttien ‘huismoeders’, beide in continudienst. „Ik garandeer dat per groep van negen dementerende mensen steeds twee verzorgenden en een huismoeder of – vader aanwezig zullen zijn. Bij ons hoeft niemand drie uur te wachten voordat hij naar de wc kan. Alle geld naar de zorg”, belooft Slagter (63).

Hij kwam op zijn idee na een uitzending van het praatprogramma Pauw, najaar 2014. De hoogbejaarde Ben Oude Nijhuis (82) trok daarin fel van leer tegen de erbarmelijke zorg voor zijn zwaar dementerende echtgenote in een Haags verpleeghuis: drie huiskamers met dementerenden, en geen verzorging aanwezig. Oude Nijhuis besloot vervolgens zelf maar op de bejaarden ‘te gaan passen’. Een paar weken na zijn noodkreet overleed hij, maar Slagter nam het initiatief over.

David van Dam

„Ik heb jaarlijks 55.000 euro beschikbaar per oudere met zorgindicatie vijf, dat is vergevorderde dementie. Ik ben ervan overtuigd dat je daarvan uitstekende zorg kunt verlenen. Tenminste, als je het niet laat wegstromen naar overhead.” Volgens Slagter wordt jaarlijks ruim een miljard euro verspild in de verpleeghuiszorg, ofwel twintig procent van het totale budget. Weet hij zeker dat hij zelf overhead kan voorkomen? „Het zal wel moeten”, zegt hij, „want we hebben er simpelweg het geld niet voor. De salarisadministratie? Die besteed ik gewoon uit.”

Het Ben Oude NijHuis kent een zorgvleugel voor dementerenden en een woonvleugel voor ouderen met een lichtere zorgvraag. Voordeel van die indeling is, in de ogen van Slagter, dat echtparen niet na vijftig jaar huwelijk uit elkaar hoeven als een van beiden gaat dementeren. Onder de 57 bewoners zullen zich verder vier studenten bevinden. Zij bewonen tegen een zacht prijsje (300 euro per maand) de zolderverdieping en worden geacht vrijwilligerswerk te doen, zoals het organiseren van bbq-feestjes in de voormalige kloostertuin.

Woonvisies

Het is vooral die tuin van drieduizend vierkante meter waar Slagter voor viel. „Kijk eens wat een paradijs”, zegt hij met een weids gebaar. „Wat zullen de ouderen het hier straks heerlijk hebben met al die geuren, kleuren, vlinders en een prieel.”

De financiering van het Ben Oude NijHuis is een hoofdstuk apart. Maandenlang struinde Slagter woningbouwcorporaties af, maar overal ving hij bot. „Ik heb 57 corporaties aangeschreven. Uiteindelijk wilde niemand meedoen. ‘Het past niet binnen ons beleid’, zei de een, ‘we hebben onze handen al vol’ schreef de ander.”

Uiteindelijk klopte Slagter aan bij een commerciële bank, waar de Stichting Ben Oude NijHuis 4,4 miljoen euro kon lenen. De overige 2 miljoen euro die nodig is komt uit de Goede Doelenstichting MAX Maakt Mogelijk en uit de ledenraad van MAX. „We betalen de lening af met de opbrengst van de huur die per kamer maandelijks zo’n 500 à 650 euro zal bedragen, inclusief eventuele huurtoeslag.”

Een woordvoerder van Aedes, koepel van woningcorporaties, beaamt dat de bouw van verpleeghuizen een kerntaak is, maar dat iedere corporatie zijn eigen afweging mag maken. „Ze kijken naar wat lokaal nodig is. In de ene gemeente is dat een verpleeghuis, in de andere is er een tekort aan betaalbare huurwoningen voor jongeren, vluchtelingen, reguliere huurders of verslaafden. In jargon gesproken: je moet passend toewijzen. Dat ligt vast in woonvisies van gemeenten en prestatie-afspraken tussen gemeenten, huurders en corporaties.”

Volgens het Ministerie van Volksgezondheid voldoet Slagter met zijn stichting aan de vereisten om zorggelden te mogen besteden. „Slagter heeft de zaken goed voorbereid. De plannen zijn ook met staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid, PvdA) besproken.” Het bedrag van een miljard dat zou worden verspild, herkent de zegsman ‘niet direct.’ „Wij staan voor hetzelfde als Slagter: zorggeld moet zoveel mogelijk naar zorg. Daarbij is een bepaalde vorm van managen wel nodig. Maar goed, Slagter kan met een schone lei beginnen. Misschien zullen we nog veel van hem leren.”