Schulden zijn niet meer te snappen

Marco Florijn, de nieuwe voorzitter van de NVVK, de branchevereniging van schuldhulpverlening en sociaal bankieren, constateert dat meer mensen met een laag inkomen in de schulden raken, vaak door de overheid. Hij stipt een belangrijke oorzaak aan van het ontstaan van problematische schulden.

Een van de oorzaken is de complexiteit waardoor veel mensen (in de onderklasse?) moeilijk het overzicht kunnen houden, fouten maken, dingen te laat zien en niet op tijd reageren. Op zich zou dat niet erg moeten zijn, een vergissing moet toch te herstellen zijn.

Maar het probleem is dat dat nu juist niet kan. Een betalingsachterstand is dikwijls niet meer te herstellen, hoe zeer mensen dat in het begin soms nog proberen. Want binnen de kortste keren is die achterstand praktisch verdubbeld vanwege incasso's en boetes. Dan komen ook andere betalingen in het gedrang en breidt de achterstand zich uit naar de overige vaste lasten. Onoplosbaar dus en dikwijls in een mum van tijd, pakweg een paar maanden, beland je als het ware in een fuik.

Post blijft liggen

Geen wonder dat sommige mensen dan ook de post niet meer openmaken die dagelijks met pakken wordt bezorgd, soms in tweevoud en drievoud, om hen aan te sporen vooral haast te maken met betalen anders dreigt ...

Betalingsregelingen treffen en daarmee soms het dubbele betalen, is een van de mogelijkheden. De andere is de WSNP, de Wet schuldsanering natuurlijke personen, die het mogelijk moet maken om binnen 36 maanden schuldenvrij te zijn. En anders: verder leven met blijvende beslaglegging.

Een schuldregeling middels de WSNP is een uitermate zwaar traject, waar lang niet iedereen kan bewandelen. De voorbereiding is heel ingewikkeld en intensief. Neem het ordenen van de de administratie voor het schuldenoverzicht. Vanwege alle incasso's via bureaus die om de haverklap een andere naam kiezen blijkt dat een bijkans onmogelijke opgave. Net als alle dreigbrieven op een rij zetten. En dan is er nog de hulpverlening, die hamert op de eigen verantwoordelijkheid. Als mensen uiteindelijk in aanmerking komen voor dit traject, moeten ze drie jaar leven van een paar tientjes per week en mag er al die tijd niets misgaan. Kies-pijn en een extra tandartsbezoek kunnen de boel op de helling zetten. Geen wonder dat er mensen zijn die dan maar kiezen voor het alternatief: blijvende beslaglegging op het inkomen.

Het kan voorkomen dat mensen met betalingsachterstanden de verwarming nooit meer boven de waakvlam zetten, omdat ze in plaats van de gebruikelijke energiekosten altijd boetes binnenkrijgen voor te laat betalen, waardoor er iedere maand een nieuwe boete ontstaat. Zie daar maar uit te komen, niemand die daar nog wijs uit kan worden. Het ergste van dit alles is dat het mensen verlamt, ze geven het op. Het voelt alsof je afgeschreven wordt, als je de boel niet meer snapt.

Een oplossing komt maar moeilijk in zicht zolang de overheid zich op het standpunt stelt dat armoede of de crisis de oorzaak is. Zoals het nu ligt, worden mensen soms onredelijk zwaar gestraft vanwege het feit dat de complexiteit hun pet te boven gaat en ze niet altijd op alles greep kunnen hebben.

In geen verhouding

In ieder mensenleven kan het voorkomen dat zich iets voordoet - ziekte, ongeluk - waardoor je de grip op dit soort zaken tijdelijk verliest. Of iemand is te slordig, of mist het inzicht om de (financiële) situatie überhaupt te kunnen begrijpen. De gevolgen staan dikwijls in geen verhouding tot de nalatigheid of vergissing die is gemaakt.

Maar het ergste is het gevolg voor het persoonlijk welzijn, het gevoel er niet bij te horen, er niet toe te doen.