ANALYSE – De vrijdag geïntroduceerde WerkZorgBerekenaar van het budgetbureau Nibud laat zien wat veel mensen al dachten: het Nederlandse belastingstelsel is een ondoorzichtig gedrocht.

Fiscalisten en financieel planners en adviseurs weten al jaren dat het belastingstelsel aan alle kanten rammelt. De WerkZorgBerekenaar laat dat nog maar eens zien. Het gaat hierbij om een rekentool die inzicht geeft in hoeveel het scheelt als je een dag meer of minder gaat werken – iets wat onder meer voor tweeverdieners met kinderen van groot belang is.

Allebei 4 dagen werken is voordeliger

Als voorbeeld gaat het Nibud uit een stel tweeverdieners waarbij de man per uur meer verdient dan de vrouw. In het stereotype geval gaat de vrouw minder werken zodra er kinderen komen. De man blijft fulltime aan de slag.

Maar het blijkt soms voordeliger te zijn als beiden 4 dagen gaan werken, hoewel de man een hoger uurloon krijgt. Dat heeft te maken met zaken als de afbouw van fiscale kortingen op de te betalen belasting en de kinderopvangtoeslag.

Nu is meer verdienen met minder werken misschien raar, maar niet echt een groot maatschappelijk probleem. Het omgekeerde – de poverty trap of armoedeval – is dat wel.

Bij een armoedeval houd je netto minder over als je bruto meer gaat verdienen. Ook dat gebeurt door ons ondoorzichtige stelsel van belastingen, heffingskortingen en toeslagen.

Méér werken, netto minder overhouden

Voorbeeld: een alleenstaande ouder woont met 3 kinderen in een huurhuis. Hij of zij werkt 20 uur per week waarmee een bruto-inkomen van 20 duizend euro per jaar wordt verdiend. Daarover zou eigenlijk, als je kijkt naar de belastingtarieven, ruim 7.000 euro aan inkomstenbelasting moeten worden betaald. In werkelijkheid hoeft slechts  2.000 euro aan inkomstenbelasting te worden betaald.

Dit komt door de heffingskortingen, dat zijn belastingkortingen, die hoger zijn bij een laag inkomen. Bovenop deze belastingverlaging krijgt deze ouder maar liefst 9.000 euro aan toeslagen, zodat netto zo’n 27.000 euro inkomen resteert.

Als deze alleenstaande ouder besluit om per week 25 uur te gaan werken, gebeurt er iets heel raars. Het bruto-inkomen stijgt dan van 20.000 euro naar 25.000 euro. Maar na correctie vanwege lagere toeslagen en minder heffingskorting daalt het netto-inkomen dan van 27.000 euro naar 26.500 euro.

Wie zou dit een goed idee vinden? Het is een doeltreffende manier om elke ambitie in de kiem te smoren. Wie voor een dubbeltje is geboren zal zo inderdaad niet snel een kwartje worden.

Heffingskortingen weg, belastingtarieven omlaag

Nu zie ik wel dat je niet zomaar alle toeslagen kunt afschaffen. Dan vervallen honderdduizenden gezinnen tot armoede en dat wil in Nederland vermoedelijk niemand.

Maar maak in elk geval de belastingheffing transparanter door de heffingskortingen af te schaffen en de tarieven in de eerste twee belastingschijven flink te verlagen. Dan is de uitkomst redelijk neutraal, maar zie je tenminste wat er gebeurt met de belastingdruk als je meer gaat verdienen.  Nu kunnen alleen financieel planners, fiscalisten en andere deskundigen dat.

Het zou mij niets verbazen als het vertrouwen in de overheid en in de politiek weer toeneemt als een nieuw kabinet hiermee aan de slag gaat.

Paul van der Kwast is onafhankelijk financieel planner en verdient geen geld aan de verkoop van financiële producten. Voor Business Insider volgt hij de fiscale ontwikkelingen op de voet.