‘Bij De Punt is vreselijk gemoord’

Voor hem zijn de geluidsfragmenten die maandag bekend werden van de bevrijdingsactie van de gekaapte trein in 1977 klip en klaar. Het heeft Jan Becker bevestigd in zijn mening dat door mariniers die de trein bij De Punt binnenstormden ‘vreselijk is gemoord’. “De transcripties van de banden maken me duidelijk dat het nog erger was dan ik al dacht. Ze hebben het kennelijk zelfs lachend gedaan.”

Beckers is de man die aan de basis stond van de rechtszaak die nabestaanden van twee omgekomen kapers, Max Papilaja en Hansina Uktolseja, enkele jaren geleden tegen de staat aanspanden. Na lang wroeten in het dossier van het gijzelingsdrama vond hij de verslagen van de autopsie en het ballistisch onderzoek. Op basis hiervan maakte hij een reconstructie, waarbij hij tot de conclusie kwam dat er sprake is geweest van executies.

In een tussenvonnis bepaalde de rechter dit jaar dat de geluidsbanden die tot dan toe in de kluis lagen van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie, door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) moesten worden uitgeschreven. Drie van de vijf aanvalscommandanten droegen tijdens die bestorming geluidsopnameapparatuur bij zich voor opleidingsdoeleinden. Pas in 2014 werd het bestaan van die banden bekend.

U zegt dat er sprake is geweest van executie. In welke zin bedoelt u dat? Is daar opdracht voor gegeven of gaat het om individuele gevallen?

“In de opnamen is te horen dat de aanvalscommandant zegt: ‘Geven ze hem een genadeschot, hoor’. Dat is een leidinggevende die een opdracht geeft om iemand af te maken.”

“Maar dat van heel hoog in de bevelsstructuur daarvoor opdracht is gegeven, daar heb ik geen enkele aanwijzing voor. De anonieme marinier die vorig jaar beweerde dat de hele club vooraf opdracht kreeg om geen kaper in leven te laten, praatte uit zijn nek. Ik ken de man, hij is helemaal niet in de trein geweest.”

Tekst loopt door onder de afbeelding 

Als het dan om individuele acties is gegaan, kunt u zich niet voorstellen dat zoiets in de hitte van de strijd gebeurt?

“Het is een spannende situatie, natuurlijk. Maar je moet de professionaliteit hebben om niet moedwillig op mensen te schieten die zich niet meer kunnen verweren en dat is echt het geval geweest. Junus Ririmasse, een van de drie gijzelnemers die de actie overleefde, heeft geluk gehad dat de marinier die hem aanhield zich wel aan de instructie hield.”

Geert-Jan Knoops, raadsman van de mariniers die overigens geen verdachten zijn, zei in een reactie dat de transcripties niet volledig zijn en dus geen goed beeld geven. Volgens hem is niet duidelijk wie wat zegt.

“Het klopt dat veel stukken van de banden onverstaanbaar zijn. Het is een hoop geknal en gegil van de gegijzelden. Maar het is duidelijk dat de aanvalsleiders een microfoontje droegen. Je weet dus wie wat zegt. Bovendien, wat ze zeggen is duidelijk. Als iemand vraagt: ‘deze is dood?’ dan komt het antwoord: ‘ja, nu wel’ en dan volgt er gelach. Daar heb je toch geen context voor nodig?”

“En de opmerking over ‘het genadeschot’ zou slaan op een koe die verderop in de weide door een kogel getroffen zou zijn. In hoeveel bochten gaat Knoops zich nog wringen? De twee kapers werden na hun aanhouding op de rails gelegd. En dan zegt de aanvalsleider: ‘Als ze godverdomme te veel trillen, schiet je ze kapot die lui’. Noem je dat professioneel?”

“Als ik Liesbeth Zegveld, de advocaat van de nabestaanden, zou zijn dan zou ik de banden laten beluisteren door experts. Het NFI is onderdeel van het ministerie van justitie en dat departement heeft in dit dossier bewezen dat het niet altijd betrouwbaar was.”

Knoops vindt het veelzeggend voor de selectieve wijze waarop fragmenten zijn vrijgegeven, dat nergens te horen is dat kapers zich hebben overgegeven.

“De overlevenden hebben zich ook niet overgegeven. Van de een was de arm kapot geschoten, de ander verborg zich in het deel waar de vrouwen verbleven. Zij hebben geen woord gezegd en konden de armen niet opsteken.”

Doorbraak Jan Beckers

Freelance-journalist Jan Beckers (64) besloot in 2010 om de zaak rond de kaping van de trein bij De Punt tot op de bodem uit te zoeken, met hulp van Junus Ririmasse en Nona Lumalessil.

Een goede Molukse vriend van hem had een marinier ontmoet die vergeving wilde van de Molukse president. “Wat hij vertelde intrigeerde me in hoge mate en bleek later te kloppen.”

Een doorbraak in de zaak was het boven water krijgen van de autop¬sierapporten van de gedode kapers en het ballistisch rapport, dat hij liet vertalen in gewoon Nederlands. Op de schotwonden baseerde hij een reconstructie, die er volgens hem op wees dat wellicht vier, maar in elk geval twee van de kapers, van korte afstand zijn doodgeschoten.

Deze rapporten hadden nabestaanden nooit te zien gekregen. Daarom besloot de Haagse rechter dat deze zaak niet is verjaard.