Tegenvaller: veelbelovende gentechniek kan honderden mutaties veroorzaken
De genetische techniek Crispr-Cas zou in de toekomst duizenden mensen moeten genezen van kanker en andere ziektes. Maar de methode kan mogelijk gevaarlijke nevenwerkingen hebben, ontdekten Amerikaanse onderzoekers nu. Volgens hen kan de gentechnologie onbedoelde mutaties veroorzaken.
Crispr-Cas is een methode waarbij defecte genen vervangen worden door werkende exemplaren. Honderden laboratoria passen de techniek al toe. In China worden zelfs al tests op mensen gedaan; de Verenigde Staten volgen volgend jaar.
Een van de grote sterktes van Crispr-Cas is dat een specifiek deel van het genoom behandeld kan worden. Om die reden denken experten dat de techniek onder andere gebruikt zal kunnen worden om kankers en erfelijke ziektes te genezen en om het zicht te herstellen.
Lees ook: Doorbraak: DNA-techniek herstelt zicht van blinde ratten
Gevaren
Maar dat heeft een keerzijde, melden onderzoekers van Columbia University in het vakblad Nature Methods. De onderzoekers pasten de techniek toe om het zicht van blinde muizen te herstellen.
Dat lukte, maar bij een onderzoek op het hele genoom van de knaagdieren ontdekten ze meer dan 1.500 kleine mutaties. Op meer dan 100 plaatsen was genetisch materiaal zelfs helemaal verdwenen.
'Onderzoekers die het hele genoom niet in kaart brengen, missen mogelijk belangrijke mutaties'
Meer onderzoek is nog nodig, maar volgens onderzoeker Stephen Tsang, professor aan Columbia University, is het cruciaal dat wetenschappers rekening houden met de potentiële gevaren. "Onderzoekers die het hele genoom niet in kaart brengen om de effecten vast te stellen, missen mogelijk belangrijke mutaties."
Zelfs een kleine verandering in het DNA kan een gigantische impact hebben, aldus nog Tsang.
Algoritmes
Voordien gebruikten wetenschappers een computeralgoritme om gebieden van het genoom te belichten die de grootste kans hadden om onbedoeld schade op te lopen. Daarna werden enkel die gebieden onderzocht.
Deze algoritmes leken goed te werken wanneer Crispr-Cas werd toegepast op weefsels in het laboratorium, maar bij onderzoek op levende dieren bleek een volledig genoomonderzoek nodig.
De muizen in deze studie hadden een gen dat blindheid veroorzaakt. Crispr-Cas werd gebruikt om dat te corrigeren. De honderden mutaties die nadien ontdekt werden, waren niet voorspeld door de algoritmes. Aan de muizen zelf was ook niets te merken.
'Elke nieuwe therapie heeft mogelijke nevenwerkingen'
Mutaties of niet, de onderzoekers hebben er nog steeds vertrouwen in dat de methode nuttig zal zijn voor de geneeskunde. "Elke nieuwe therapie heeft mogelijke nevenwerkingen", zegt professor Vinit Mahajan van Stanford University. We moeten ons daarvan bewust zijn. We zijn nog altijd enthousiast over Crispr."