'PvdA ten dode opgeschreven als het niet gaat regeren'

'Dit is het moment voor Lodewijk Asscher om aan te haken,'' zegt voormalig PvdA-minister Willem Vermeend. "Er is maar één oplossing voor de PvdA: in een kabinet gaan zitten. Maar Asscher lijkt dat niet te beseffen."

Op een ledenraad vlak na de verkiezingen was de achterban van de PvdA glashelder. De partij moet niet weer als juniorpartij in een kabinet stappen, besliste de overgrote meerderheid van de leden. Maar nu de kabinetsformatie al twee maanden muurvast zit, geeft 60 procent van de kiezers die nog wel PvdA hebben gestemd aan dat de partij toch moet gaan praten met VVD, CDA en D66. Dat bleek uit onderzoek van Maurice de Hond. Vermeend is een van die voorstanders.

Afstraffing
Asscher herhaalde het vrijdag nog een keer bij zijn zoveelste bezoek aan informateur Edith Schippers: hij is niet beschikbaar voor deelname aan formatiebesprekingen. Hij vindt het na de afstraffing van de kiezer op 15 maart aan andere partijen om het voortouw te nemen. Asscher dringt er op aan dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks het nog een keer met elkaar proberen, omdat dat volgens hem de meest logische combinatie is gezien de verkiezingsuitslag.

Maar Vermeend is het daar niet mee eens. Volgens hem is de PvdA, die nog maar negen Kamerzetels overheeft, ten dode opgeschreven als Asscher bij dat standpunt blijft. "Ik spreek uit ervaring: ben zowel Kamerlid geweest in de oppositie als lid van een kabinet. De PvdA is nog maar de zevende partij. Asscher kan met die omvang nooit uitgroeien tot oppositieleider. Nooit." 

Iedereen begrijpt dat de partij in het landsbelang weer mee zou doen om het land te besturen, denkt Vermeend. "Iemand moet het doen. En voor de PvdA is het de kans zich te profileren. Als leider van een kleine oppositiepartij wordt je door geen tv-rubriek meer uitgenodigd, jongere kiezers kennen hem straks niet meer. Met negen zetels ben je gewoon geen factor meer van belang. Geen voorstel zal worden aangenomen. Terwijl je als regeringspartij - ook al ben je de kleinste van de vier - wel iets kunt betekenen." 

Verantwoordelijkhied
Vermeend is niet de enige PvdA'er die zo denkt. Ook oud-partijvoorzitter Michiel van Hulten pleit er al weken voor dat zijn partij de PvdA in elk geval moet gaan praten om te kijken wat zij kan bereiken. Dat hebben de mensen die nog wel op de PvdA hebben gestemd volgens hem verdiend. Voormalig campagneleider Dig Istha vindt hetzelfde: partijen worden gekozen om verantwoordelijkheid te nemen, niet om in de oppositie te gaan zitten.

Die oproep vanuit zijn partij heeft Asscher vorige week nog publiekelijk naast zich neergelegd. "Steeds vaker komt de vraag op of de PvdA niet alsnog moet aanschuiven. Vaak met een beroep op 'verantwoordelijkheid voor het landsbestuur'. Die verantwoordelijkheid hebben we de afgelopen jaren ruimschoots genomen. Maar de uitslag is er niet voor niets: daarom is de PvdA-fractie niet beschikbaar om aan te schuiven bij het motorblok van VVD, CDA en D66." 

Daar moet hij nu snel op terugkomen, zegt Vermeend. "Asscher overschat zijn positie als kleine oppositiepartij. Je wordt vergeten! Daarom moet hij nu wakker worden en alsnog zijn vinger opsteken." 

Verbandtrommels
Het 'motorblok' lonkt in elk geval al weken naar de sociaaldemocraten. Al op de verkiezingsavond smeerden de leiders van VVD, CDA en D66 stroop over de wond van de PvdA. Dit weekend deed VVD'er Hans van Baalen dat weer. En VVD-onderhandelaar Halbe Zijlstra zei onlangs: "Ondanks de grote ideologische verschillen is het voor ons nog altijd een optie. Laten we realistisch zijn: Asscher moet nu eerst wat verbandtrommels laten aanrukken. Maar als ze het willen... We hebben uiteindelijk vier jaar uitstekend met ze samengewerkt."