Direct naar artikelinhoud

Elma Drayer: Bij jihadisten wél op zoek naar diepere oorzaken? Hou toch op

Durfde het gilde der zelfbenoemde duiders maar eens te zwijgen
Beeld de Volkskrant

Telkens als zekere jongelui hier in Europa aan het massamoorden slaan, hoop ik dat we ditmaal verschoond zullen blijven van de wijsheden uit het gilde der zelfbenoemde duiders. Dat zij eindelijk zouden durven zwijgen - al was het maar uit respect voor de slachtoffers en de nabestaanden.

IJdele hoop.

De arabiste en juriste meldde dat westerse moslimjongeren heus niet zomaar radicaliseren

Het nieuws van de terreuraanslag te Manchester was nog geen halve dag oud of ik hoorde op NPO Radio 1 Laila al-Zwaini oreren. Deze veelgeprezen arabist en jurist - twee jaar geleden nog noemde het liberale avondblad haar 'een expert die echt verstand heeft van sharia en tribalisme' - meldde dat westerse moslimjongeren heus niet zomaar radicaliseren. Dat zij er heus niet zomaar toe overgaan om zelfmoordaanslagen plegen. Dat ze het namelijk 'enorm moeilijk hebben' in de maatschappij. En dat wij moeten 'proberen de oorzaak te vinden om ook een oplossing te vinden'.

Juist ja. Zou er iemand zijn die hetzelfde beweert over jongeren die zich in de vorige eeuw vrijwillig aansloten bij de nationaal-socialisten? Jongemannen die bij hun volle verstand kozen voor een regime dat alom terreur, dood en verderf zaaide? Zou iemand durven betogen dat ze zo'n keuze heus niet zomaar maakten? Dat zij het nu eenmaal 'enorm moeilijk' hadden in de maatschappij? Dat je dus had moeten proberen om de oorzaak te vinden ten einde een oplossing te vinden?

Ook de eerste relativeerders lieten snel van zich horen, duiders die niet moe worden erop te wijzen dat verkeersongelukken méér slachtoffers eisen

Lijkt me onwaarschijnlijk. Iederéén met een veterdiploma weet inmiddels dat zo'n misdadig regime niet valt te begrijpen. Dat er trouwens weinig meer achter schuilging dan een even eenvoudige als verschrikkelijke agenda: de uitroeiing van ieder mens die het gedachtengoed niet deelde dan wel door geboorte tot een bepaalde bevolkingsgroep behoorde. Het kalifaat streeft in essentie hetzelfde na. Maar als het om jihadisten gaat moeten we wél ijverig op zoek naar diepere oorzaken? Hou toch op.

Niet lang na dat radio-optreden lieten ook de eerste relativeerders van zich horen. Duiders, zeg maar, die niet moe worden erop te wijzen dat verkeersongelukken méér slachtoffers eisen. Of dat er buiten Europa méér terreurdoden vallen. Of dat er in het verleden ook aanslagplegers actief waren. Zo schreef journalist en filosoof Ralf Bodelier woensdag op nrc.nl dat anno 1977 'het terroristische gevaar' beduidend groter was dan heden ten dage - statistieken erbij. Anno 2017, rekende hij voor, is het risico dat een terreurdaad uitgerekend jou treft 'verwaarloosbaar klein'. Geen enkele reden, wilde hij maar zeggen, om angstig te zijn.

Zelf weet ik nooit zo goed wat we met zulke statistische weetjes aanmoeten - hoe waar ze ook mogen zijn. Wat is precies de bedoeling? Dat wij denken: inderdaad, op een dag zou een geradicaliseerde gek kunnen besluiten mijn kinderen te doden dan wel voor het leven te verminken. Maar ach, in de jaren zeventig was de kans daarop vele malen groter?

Mij wil die gedachte niet echt geruststellen. Helemaal niet omdat niemand weet of, hoe en waar de jihadisten de komende tijd nog zullen toeslaan. Het maakt dit soort relativeringen vooral behoorlijk voorbarig.

En toen vond ook de dekselse Joris Luyendijk het hoog tijd om zijn observaties nog even met ons delen - u weet wel, de man die niets liever doet dan u en mij uitleggen dat de wereld héél anders in elkaar steekt dan wij in onze onnozelheid denken.

De 'keiharde waarheid', schreef hij woensdag in de Vlaamse krant De Standaard, is dat er 'een informatie-infrastructuur is ontstaan waarin journalisten en media worden aangemoedigd en financieel beloond om het spelletje van de terroristen te spelen'. In de nacht na de aanslag, wist hij, waren 'journalisten en media' bovenal op zoek 'naar clicks en shares en de meest angstaanjagende beelden en verhalen'.

De grootste prioriteit van Luyendijk na zo'n gruwelijk bloedbad is om de media weer eens flink de oren te wassen?

En de grootste prioriteit van Joris Luyendijk na zo'n gruwelijk bloedbad is het om de media maar weer eens flink de oren wassen? De brengers van het nieuws verwijten dat ze doen waartoe ze op aarde zijn: het nieuws brengen? Sterker, daarbovenop insinueren dat zij zich door laaghartige financiële motieven laten leiden?

Menigeen zal bij zoveel inzicht wel weer eerbiedig knikken. Ik kon bij zoveel denkluiheid slechts zuchten.