Kees van der Staaij (SGP) komt aan op het Binnenhof voor een gesprek met Informateur Edith Schippers over de formatie van een nieuwe regering. © ANP

SGP mist aanwezigheid van koning bij formatie

Bij de SGP snapten ze überhaupt al niet welk probleem er werd opgelost toen de koning 2012 buitenspel werd gezet bij de kabinetsformatie. Maar nu er een impasse is in Den Haag, denkt partijleider Van der Staaij met heimwee terug aan de tijd dat het staatshoofd een doorbraak kon forceren.

Hanneke Keultjes 25-05-17, 16:00

Zomaar een voorbeeld, eentje dat dezer dagen vaker in de Haagse wandelgangen wordt genoemd: 1994. De formatie zat muurvast. De koningin gaf de latere premier Wim Kok een opdracht: ga jij maar beginnen aan een regeerakkoord, dan kunnen andere partijen later aanhaken. Dat lukte. ,,Dat scenario is nu ondenkbaar”, constateert SGP-leider Kees van der Staaij.

Waarom kan dat nu niet?

,,Voor iedere stap die je nu zet, is een Kamermeerderheid nodig. Dat is geen enkel probleem als de formatie soepel loopt, zoals in 2012 het geval was. Toen was er een duidelijke verkiezingsuitslag en twee partijen die er vanwege de crisis wel samen uit moesten komen. Nu loopt het stroever, want de verkiezingsuitslag was niet eenduidig. Als er een impasse is, is er dus ook geen Kamermeerderheid om daaruit te manoeuvreren. Iedereen is immers belanghebbende. Dat was bij de koning en zijn adviseurs door de kennis, ervaring en afstand niet zo.”

Vindt u dat er nu sprake is van een impasse?

,,Zeker, en ook eentje waarbij de verhoudingen zijn geschaad. Dat wil niet zeggen dat ik verwacht dat de Kamer nu met hangende pootjes bij de koning terecht komt – dat zal zeker D66 niet willen.”

Hoe kom je dan wél uit deze uitzichtloze situatie?

,,Als het lastig wordt, dan kan het raadzaam zijn om een andere informateur of een groep informateurs van meerdere partijkleuren aan te stellen. Mensen die wat meer op afstand staan van hun partij. Daarmee bedoel ik niet dat het probleem bij de huidige informateur ligt. Maar het is op zichzelf niet ongebruikelijk om bij een kabinetsformatie met verschillende informateurs te werken. Bij een andere fase hoort een andere informateur.”

Wat deed de koningin in het verleden om een doorbraak forceren?

,,Als het vastliep, kon de koningin dat doorbreken – op gezag van haar adviseurs. Daar was altijd een zeker begrip voor. Zij handelde in het landsbelang. Nu speelt het partijbelang meestal meer mee.”

Komt de Tweede Kamer er nu wel uit?

,,Dat wordt spannend. Als in het eindverslag van Schippers geen richting wordt aangewezen, dan is er nergens een meerderheid voor. De Kamer moet dan in een debat uitmaken wat de volgende stap wordt. Er is een meerderheid nodig om tot een conclusie te komen welke stap dat gaat worden. Maar als partijen hopeloos verdeeld zijn over die stap, komt die meerderheid er nooit. Hoe noem je dan een stapje erger dan impasse? Muurvast. Dan zit het muurvast.”