Maak Fred Teeven geen staatsraad, zijn ideeën deugen niet

Onthullend en onthutsend, dat waren de uitspraken van Fred Teeven deze week in De Groene Amsterdammer. Teeven is behalve voormalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie beoogd lid van de Raad van State – waar hij zich totaal ongeschikt voor heeft getoond.

Onder het kabinet-Rutte I was het strafrecht aangescherpt. Omdat coalitiepartner PvdA tegen minimumstraffen was, zat verdere verstrenging er tijdens het kabinet-Rutte II niet meer in, legde Teeven in De Groene uit. „Toen heb ik me toegelegd op de bezuiniging op de advocatuur. Het is een andere manier om hetzelfde effect te bereiken. Als je aan een advocaat niet al te veel tijd geeft om aan een verdachte te besteden, dan wordt het ook niet zo veel, die verdediging.”

Hoewel Teeven nu probeert de scherpe kantjes eraf te slijpen – hij stelt verkeerd geciteerd te zijn – overtuigt zijn verweer niet. „The proof of the pudding is in the eating”, want de afgelopen jaren zijn inderdaad structurele miljoenenbezuinigingen op de gefinancierde rechtsbijstand tot stand gekomen. Teeven heeft die in het parlement steevast verdedigd met argumenten dat die niet ten koste zouden gaan van de kwaliteit van de bijstand. Zo antwoordde de staatssecretaris op vragen van SP-Kamerlid Van Nispen op 12 februari 2015 dat de kwaliteit van de gesubsidieerde rechtsbijstand ondanks de bezuinigingen voldoende zou worden gewaarborgd. Als een aap uit de mouw komt nu de mededeling van Teeven dat het wel degelijk de bedoeling was die kwaliteit aan te tasten.

Lees ook: Vereniging van Strafrechtadvocaten:‘Bezuinigingen bedreigen rechtsstaat’

Duidelijk is dat Teeven met zijn bezuinigingsmaatregelen de rechtsstaat een zeer slechte dienst heeft bewezen. Het in de Grondwet en in mensenrechtenverdragen neergelegde recht op bijstand van een advocaat in strafzaken ziet immers op effectieve, kwalitatief goede bijstand. Deze is met de bezuinigingen op de strafadvocatuur de nek omgedraaid. Het is nu ook duidelijk dat Teeven de Tweede Kamer om de tuin heeft geleid: de bezuinigingen zouden de kwaliteit van de rechtsbijstand niet aantasten, beweerde hij in 2015, maar dat was nu juist zijn motief, zegt hij nu. Wie zo de bijl aan de wortel van de rechtsstaat zet, zo destructief omspringt met de naleving van zulke belangrijke mensenrechten en wie zo klip en klaar het parlement een rad voor ogen heeft gedraaid, verdient het pijnlijke verwijt van oplichting.

Crime fighter

Het kon ook welhaast niet anders. Teeven is immers de ‘crime fighter’ die zowel in rechtszalen als daarbuiten de grenzen van de wet opzocht om zijn doelen te bereiken – soms met bonnetjes als stille getuigen, soms ook niet. Als staatssecretaris is hij, zo blijkt nu, nog verder gegaan door zijn zo verguisde tegenstrevers, de strafadvocaten, te ontwapenen door via bezuinigingen een advocaat het adequaat verlenen van bijstand feitelijk onmogelijk te maken. Teeven is als een olifant door de rechtsstatelijke porseleinkast gedenderd.

Het op deze wijze met oneigenlijke argumenten ondermijnen van die bijstand is, afgezien van voormelde rechtsstatelijke bezwaren, ook in strijd met de grondgedachte dat een eerlijk proces slechts mogelijk is indien sprake is van een ‘equality of arms’. Moedwillig streefde Teeven ernaar dit fundamentele uitgangspunt van een eerlijk proces rücksichtslos om zeep te helpen. Niet zonder reden heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens meermalen beslist dat voor een adequate verdediging toereikende en deskundige rechtsbijstand is vereist. Wie dat via slinkse wegen met bezuinigingen tracht te verhinderen, speelt vals.

Rechtsstatelijk vaandel

Iemand die er zulke perverse gedachten op nahoudt en als ambtsdrager in de praktijk brengt, verdient het niet in de Raad van State benoemd te worden. In dat eminente instituut zetelen integere en onkreukbare juristen met een hoog rechtsstatelijk en moreel vaandel. Aan die standaard voldoet Fred Teeven blijkens deze stuitende uitlatingen in de verste verte niet. Wij adviseren dan ook tegen zijn benoeming als staatsraad.

Ten slotte is nog vermeldenswaard dat Teeven juridische maatregelen tegen de auteur van het stuk in De Groene Amsterdammer heeft aangekondigd. Dat is nou typisch zo’n zinloze procedure waarop bezuinigd kan worden.