Direct naar artikelinhoud

Weinig mensen kunnen de net benoemde speciaal aanklager stoppen, zelfs Trump niet

Voormalig FBI-chef Robert Mueller is benoemd als speciaal aanklager die de leiding krijgt over het onderzoek naar de mogelijke banden tussen het campagneteam van Trump en de Russen. Vijf vragen over zijn bevoegdheden.

Robert Mueller, de aangestelde speciaal aanklager, heeft verregaande bevoegdheden in zijn onderzoek naar het Witte Huis.Beeld epa

Wat mag hij doen?

Mueller heeft uitgebreide bevoegdheden als het gaat om het onderzoek naar de Russische inmenging in de verkiezingeen van vorig jaar. Hij mag allerlei documenten opvragen, personen dagvaarden en uiteindelijk ook aanklachten indienen die verband houden met de 'Russische connectie'. Zo zou Mueller bijvoorbeeld de belastingpapieren van Trump kunnen opeisen om diens zakelijke banden met Rusland te bekijken. Maar hij mag ook andere zaken onder de loep nemen die voortkomen uit zijn onderzoek, bijvoorbeeld als hij merkt dat hij in zijn werk wordt belemmerd.

Onder wiens gezag opereert de speciaal aanklager?

Formeel staat Mueller onder toezicht van onderminister van Justitie Rod Rosenstein, die hem ook heeft benoemd. (Minister van Justitie Jeff Sessions houdt zich afzijdig omdat hij zelf ook contacten met de Russen had.) Maar Mueller heeft grote vrijheid. Hij hoeft Rosenstein alleen in te lichten als hij 'belangrijke' stappen onderneemt, bijvoorbeeld als hij zijn onderzoek flink wil uitbreiden. Mueller krijgt het geld voor zijn onderzoek ook van het ministerie van Justitie. Overigens zit er geen tijdslimiet aan zijn onderzoek.

Mueller heeft grote vrijheid

Heeft het Congres iets over de speciaal aanklager te zeggen?

Vroeger wel, maar nu niet meer. Na de Watergate-affaire, waarbij president Nixon het onderzoek probeerde te saboteren door speciaal aanklager Archibald Cox te ontslaan, besloot het Congres dat er een nieuwe constructie nodig was. Voortaan ging het Congres over het aanstellen van een speciaal aanklager. Die werd dan aangewezen door een panel van drie rechters, die ook toezicht hielden op het onderzoek. Maar de speciaal aanklager had vrijwel onbeperkte bevoegdheden.

In 1999 besloten de Republikeinen en de Democraten die regeling niet te verlengen, vooral gezien de ervaringen met het onderzoek van Kenneth Starr tegen president Clinton. Wat begon als een onderzoek naar een onroerendgoedtransactie liep uit op een aanklacht tegen Clinton wegens zijn leugentjes over zijn affaire met Monica Lewinsky. Sindsdien besluit de minister van Justitie over het aanstellen van een speciaal aanklager.

Kan Trump de speciaal aanklager ontslaan?

Nee, dat mag alleen de minister van Justitie (in dit geval onderminister Rosenstein) doen, maar alleen in het geval van wangedrag of om andere zwaarwegende redenen. Politiek gesproken is het echter bijna ondenkbaar.

Als Trump zich met het onderzoek van Mueller probeert te  bemoeien loopt hij het risico dat hij zal worden beschuldigd van belemmering van de rechtsgang. Dat is een vergrijp waarvoor hij kan worden afgezet na een impeachmentproces.

Kan iemand Mueller verhinderen aanklachten in te dienen tegen de president?

Ja, in theorie kan Rosenstein een aanklacht afwijzen, maar alleen om 'zwaarwegende redenen'. In dat geval moet hij de justitiecommissies van het Congres inlichten en uitleg geven over zijn redenen om in te grijpen. Ook hier geldt dat het vrijwel ondenkbaar is dat Rosenstein of zijn opvolger dat zou aandurven.

In theorie kan Rosenstein een aanklacht afwijzen

Alles wat u moet weten over Trump, de Russen en de FBI

De zoveelste uitglijder van blufpresident Trump: wie kan en wil nog samenwerken?

Maak je borst maar nat Trump: de FBI laat niet met zich sollen. Met het ontslag van directeur James Comey heeft Donald Trump de oorlog verklaard aan de FBI. En dat zal hij weten ook. De organisatie slaat altijd meteen terug.

In een open brief riep The New York Times Rod Rosenstein eerder deze maand op een speciaal aanklager aan te stellen.http://www.volkskrant.nl/4494379/