Jerry Afriyie: een lange weg naar gerechtigheid

De rechter was hard over de achtergrond van Afriyie’s arrestatie: ‘De rechtbank (acht) het aannemelijk dat verdachte niet geïnformeerd is over het feit dat hij werd aangehouden en waarvoor hij werd aangehouden. Daarbij is de rechtbank niet gebleken van een acute noodzaak tot aanhouding, die het achterwege blijven van deze mededelingen verontschuldigbaar maakt.’

De rechter concludeerde dat ‘het optreden van de betreffende politieambtenaren bij de aanhouding van verdachte op dat moment niet noodzakelijk en niet proportioneel is geweest.’ ‘Niet proportioneel’ is nogal een understatement voor iedereen die de camerabeelden van de arrestatie heeft gezien.

Demonstratierecht Mensen die in Gouda wilden protesteren tijdens de intocht werden door de burgemeester verbannen naar een pleintje achteraf. Dat activisten toch naar de centrale markt trokken, werd door de rechter niet geaccepteerd als grond voor arrestatie: ‘Het feit dat wordt gedemonstreerd zonder de vereiste kennisgeving of in strijd met een door de burgemeester eerder gegeven beperking of aanwijzing is naar het oordeel van de rechtbank op zichzelf onvoldoende om een demonstratie te beëindigen.’

Het beëindigen van een demonstratie is alleen mogelijk ‘ter bescherming van de gezondheid, in het belang van het verkeer en ter bestrijding of voorkoming van wanordelijkheden’. Dit is nog steeds een rekbaar begrip, maar in het geval van Gouda maakte de rechter duidelijk dat het de politie was die wanordelijkheden creëerde.

Deze herbevestiging van het demonstratierecht is van groot belang voor alle activisten. Het betekent dat antiracisme-activisten in hun recht staan als ze tijdens een landelijke intocht protesteren tegen Zwarte Piet. Het betekent ook dat de 100+ anti-Pegida-activisten die het afgelopen jaar gearresteerd werden, niet zomaar opgepakt hadden mogen worden. Desondanks gaat met name de Haagse politie steeds verder in haar repressie, onder andere door steeds verdergaande gebiedsverboden in te zetten om activisten de mond te snoeren.

Kanttekeningen Terecht waarschuwde anti-Zwarte Piet activist Rincho Kunta op Facebook: ‘Ondanks de euforie is het alsnog zaak om niet door te schieten in een naïef vertrouwen in het rechtssysteem.’ Op verschillende punten werd duidelijk dat de politie boven de wet staat.

In de eerste plaats stelde de rechter dat Jerry Afriyie zich schuldig heeft gemaakt aan wederspannigheid en mishandeling. Wegens ‘psychische overmacht’ werd Afriyie hier vervolgens van ontslagen. De rechter gaat hier uitsluitend af op de verklaring van één agent, twee dagen na het incident. De mishandeling – het in het been knijpen van een agent – was onzichtbaar op camerabeelden, werd zelfs niet ondersteund door collega-agenten en werd tegengesproken door Afriyie. Het woord van een agent wordt altijd geloofd, terwijl slachtoffers van politiegeweld alleen met camerabeelden een (erg kleine) kans hebben op gerechtigheid.

Hiernaast noemde de rechter en passant de dodelijke nekklem ‘niet ongeoorloofd’ en was vol begrip voor ‘de moeilijke situatie waarin de politieambtenaren zich op dat moment bevonden.’ Maar het is geen ‘foutje’ dat de politie tweemaal dezelfde activist mishandelt tijdens een landelijke intocht. Racisme en de wil om activisten te breken speelden hierin een centrale rol. In een strijdbaar interview met de Volkskrant stelde Afriyie zelf over de daders: ‘Agenten? Dit waren Sinterklaasliefhebbers.’

De uitspraak van de rechter deze week is hopelijk de opmaat naar verder onderzoek naar wat er die dag in Gouda is gebeurd. Wie gaf het bevel – hier op beeld te horen – om Jerry Afriyie eruit te pikken? Wie gaf opdracht aan agenten om mensen te profileren op hun ‘negroïde’ en ‘linkse’ uiterlijk?

Wat nu? Hetzelfde OM dat boterzacht is voor dodende agenten, wil de van knijpen beschuldigde Afriyie alsnog veroordeeld zien. De strijd voor gerechtigheid voor Jerry Afriyie is dus nog lang niet voorbij. De agenten die hem hebben mishandeld, zouden zelf vervolgd moeten worden. Ook moet er financiële genoegdoening komen voor de anti-Zwarte Piet activist die dankzij deze rechtszaak twee jaar lang zijn beroep niet heeft kunnen uitoefenen.

Dat Jerry Afriyie van rechtsvervolging is ontslagen is een overwinning, maar geen bewijs dat de rechters aan onze kant staan. Zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Leiden dat ‘allochtonen’ die voor de rechter verschijnen, zwaarder worden gestraft dan witte Nederlanders.

Recht is een grijs gebied en gerechtelijke uitspraken zijn in de eerste plaats het gevolg van machtsverhoudingen. Verschillende factoren droegen bij aan deze overwinning. In de eerste plaats heeft Jerry Afriyie, samen met zijn advocaat Pestman, een ijzersterk betoog gehouden in de rechtbank. De absurde aantijgingen van de agent waren een stuk overtuigender geweest zonder de camerabeelden van journalist Kevin Roberson en activist Perez Jong Loy. En tot slot lieten de tientallen activisten die bij de rechtszaak aanwezig waren zien dat Jerry Afriyie er niet alleen voor stond.

Na afloop van de gerechtelijke uitspraak gingen activisten buiten op de foto met een spandoek voor de actie tijdens de landelijke intocht in Maassluis: ‘Tot hier en niet verder’. Het is steeds onontkoombaarder dat Zwarte Piet verdwijnt. De uitspraak van de kinderombudsvrouw vorige week dat Zwarte Piet bijdraagt aan discriminatie is slechts de laatste dominosteen die valt. Maar er is een groot verschil tussen gelijk hebben en gelijk krijgen. Het is daarom belangrijk dat het protest in Maassluis zo groot mogelijk wordt.