Verdwijnt Zwarte Piet alsnog uit etalages en van tv?
Een strafrechtelijk onderzoek naar discriminatie is het doel van de aanklagers van de rechtszaak over Zwarte Piet vandaag. Maakt dit een kans?
Wie het niet eens is met de beslissing van het Openbaar Ministerie om niet te vervolgen, kan dat alsnog proberen af te dwingen via een zogenoemde artikel 12-procedure. Dat is precies wat de stichting Nederland Wordt Beter, die wil dat Zwarte Piet overal uit de openbare ruimte verdwijnt, vandaag voor elkaar hoopt te krijgen bij het gerechtshof in Amsterdam. Achter gesloten deuren licht de stichting de aangifte toe die ze twee jaar geleden samen met achthonderd mensen deed tegen de 'racistische karikatuur' Zwarte Piet. Namens Nederland Wordt Beter en de aangevers zijn Jerry Afriyie en advocaat Willem Jebbink bij de zitting aanwezig.
December is nog ver weg. Waarom nu?
Het begon twee jaar geleden met achthonderd aangiftes tegen een aantal grote bedrijven. De aanklacht: onder meer Hema, Blokker, Albert Heijn blijven afbeeldingen van Zwarte Piet gebruiken op hun producten. Ook bij de programma's van omroep NTR zijn de pieten nog aanwezig. Daarmee zorgen zij dat Zwarte Piet blijft voortbestaan en maken ze zich schuldig aan discriminatie.
Het OM oordeelde anders, en besloot niet tot vervolging over te gaan omdat de bedrijven niet opzettelijk zouden handelen.
De stichting Nederland Wordt Beter hoopt daar nu verandering in te brengen via het gerechtshof. De partijen komen vandaag aan het woord achter gesloten deuren, zoals gebruikelijk is bij een artikel 12-procedure.
De meerderheid wil Zwarte Piet houden. Maar onze rechtsstaat dwingt ons rekening te houden met de belangen van minderheden
Wat kun je met zo'n procedure bereiken?
Krijgt de stichting gelijk, dan moet de Officier van Justitie alsnog het strafrechtelijke onderzoek starten. Dat zegt dus nog niets over de uitkomst van de uiteindelijke zaak. Meer in het algemeen hopen de aanklagers met de vervolging van een aantal grote bedrijven een voorbeeld te stellen voor andere partijen, zodat Zwarte Piet uiteindelijk uit Nederland verdwijnt. In de strijd tegen racisme en Zwarte Piet is stichting Nederland Wordt Beter sinds 2011 in negen verschillende rechtszaken betrokken geraakt, soms als beklaagde, soms als aanklager. Daarvan is er inmiddels één afgerond, de andere zaken lopen nog.
Waarom via het strafrecht?
De aanklagers hebben volgens advocaat Willem Jebbink geen andere keuze, nu premier Mark Rutte heeft gezegd zich niet met de Zwarte Pieten-discussie te bemoeien. Bovendien is het een 'typische rechtelijke kwestie', vindt hij. Nederland ondertekende het Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van rassendiscriminatie en moet daarom discriminatie vervolgen.
Jebbink: "Als je het puur democratisch bekijkt, dan wil de meerderheid Zwarte Piet behouden. Maar onze rechtsstaat dwingt ons rekening te houden met de belangen van minderheden. Dat is ook de reden dat de doodstraf niet wordt ingevoerd, ook al is de meerderheid daar voorstander van. Het druist in tegen bepaalde waarden in diezelfde rechtsstaat."
Maakt de zaak een kans?
Dat laat zich moeilijk voorspellen, onder meer omdat het een zaak is met ingewikkelde juridische aspecten als haatzaaien en vrijheid van meningsuiting.
Jebbink zegt er vertrouwen in te hebben, vooral omdat het OM volgens hem bedenkelijke argumenten gebruikte om niet te gaan vervolgen.
"Het OM zegt dat de bedrijven niet opzettelijk handelen omdat niet kan worden gezegd dat de gemiddelde redelijk ontwikkelde persoon moet weten dat Zwarte Piet beledigend is voor mensen met een donkere huidskleur. Dan vraag ik me af: wiens maatstaf gebruikt de Officier van Justitie dan eigenlijk? En is daarbij voldoende oog voor de minderheid?"
Lees het ook het interview met actievoerder van het eerste uur Jerry Afriyie.