Populist Grillo flirt met Italiaanse vaccinatieangst

Binnen de Italiaanse gezondheidszorg bestaat grote ongerustheid over een uitbraak van mazelen. In hoog tempo krijgen steeds meer mensen de virusziekte: in april was het aantal besmettingen vijf keer groter dan in dezelfde maand vorig jaar. "We zitten midden in een epidemie", aldus een gealarmeerde Walter Ricciardi, hoofd van het Hogere Gezondheidsinstituut. Sinds het begin van dit jaar zijn al 1920 mensen besmet. Ter vergelijking: bij de laatste uitbraak in Nederland, tussen half 2013 en begin 2014, ging het om 2600 gevallen.

Dat de zeer besmettelijke virusziekte - die soms dodelijk is - om zich heen kan grijpen, komt omdat steeds minder Italianen hun kinderen laten vaccineren. Zo'n 95 procent van de bevolking moet gevaccineerd zijn om te voorkomen dat ook mensen die (nog) niet zijn ingeënt ziek worden, maar in Italië is dat percentage gedaald naar 85 procent.

Anti-vaccinatiebeweging

Ook in Italië groeit de anti-vaccinatiebeweging. Ouders zien niet zo veel gevaar in ziektes als mazelen en zijn bang voor mogelijke bijwerkingen van vaccinatie. Bovendien zoemt al twintig jaar wereldwijd de theorie rond dat het vaccin tegen bof, mazelen en rodehond (BMR) autisme kan veroorzaken.

Wetenschappers doen dat af als klinkklare onzin, maar een Italiaanse rechtbank ging er wél in mee. In Rimini deed de rechtbank in 2012 een geruchtmakende uitspraak: de ouders van een autistische jongen kregen een schadevergoeding omdat het zeer waarschijnlijk was dat hij die aandoening door het BMR-vaccin had gekregen. De uitspraak werd drie jaar later door een hogere rechtbank verworpen, maar dat heeft lang niet iedereen meegekregen.

Dat de vaccinatiegraad zo sterk is gedaald, is volgens virologen en de minister van gezondheidszorg ook de schuld van de Vijfsterrenbeweging. De populistische partij zaait al jaren twijfel over inenting.

Vorige week kreeg partijleider Beppe Grillo ook kritiek uit het buitenland. The New York Times schreef een commentaar over hoe 'de leugens van populistische politici ronduit gevaarlijk kunnen zijn'. Als voorbeeld werd het verzet tegen vaccins genomen, onder anderen van Donald Trump, en van Grillo. "In Italië heeft cabaretier Beppe Grillo actief campagne op een anti-vaccinatieplatform gevoerd."

Op zijn blog noemde Grillo het commentaar 'lulkoek'. Maar op sociale media en de websites van kranten doken allerlei voorbeelden op die het tegendeel bewijzen. Eerder schreef Grillo op zijn blog dat de bijwerkingen van vaccins soms erger zijn dan de ziekte waartegen ze worden ingezet. Parlementsleden van zijn partij stelden vorig jaar Kamervragen aan de minister van gezondheidszorg: of zij alstublieft helder wilde maken of er nou wel of geen gevaarlijke zware metalen in vaccins zitten. En in een wetsontwerp suggereerden ze een verband tussen vaccins en kanker.

Onbetrouwbare dieven

In 2015 stelde een Vijfsterren-senator in een tv-interview dat 'moet worden uitgezocht of het klopt dat vaccins autisme kunnen veroorzaken'. In datzelfde interview zinspeelde ze ook op het mogelijke eigenbelang van de farmaceutische industrie. Daarmee raakte ze een gevoelige snaar: de Vijfsterrenbeweging vindt weerklank bij miljoenen kiezers omdat ze zich afzet tegen de traditionele partijen, banken en multinationals, die worden weggezet als onbetrouwbare dieven.

Grillo blijkt na de mediastorm overigens van mening veranderd: op zijn blog benadrukt een viroloog nu dat 'vaccins de belangrijkste uitvinding van de medische wetenschap zijn' en pleit de bekende Vijfsterren-senator voor 'zo veel mogelijk inentingen'.

Ondertussen worden er door het hele land maatregelen tegen verdere verspreiding van de mazelen genomen. Veel crèches laten geen kinderen meer toe die niet zijn ingeënt en in sommige kinderziekenhuizen moeten sinds gisteren mondkapjes op. Artsen roepen de minister van gezondheidszorg op om snel met een uitgebreide voorlichtingscampagne te komen.