Oranjes verdienen miljoenen met verkoop erfgoed

Leden van het Koninklijk Huis hebben onderhands belangrijke historische kunstwerken verkocht aan een buitenlands museum en een Nederlandse privéverzamelaar.

Met beide transacties waren miljoenen euro’s gemoeid. De opbrengst is niet naar goede doelen gegaan, zoals bij eerdere kunstverkoop door de Oranjes, tot in 2011. Dat deze nieuwe verkopen, uit 2012 en 2014, nu pas aan het licht komen, komt mede omdat het hof de betrokkenen om geheimhouding heeft verzocht.

Het gaat om een groot, tot voor kort onbekend schilderij van de befaamde negentiende-eeuwse Javaanse schilder Raden Saleh, dat in 2013 door de veertien kleinkinderen van prinses Juliana is verkocht aan de National Gallery Singapore.

En om de Atlas Munnicks van Cleeff, een map met 1.200 zeventiende- en achttiende-eeuwse tekeningen van de stad en de provincie Utrecht, die in 2012 door een onbekend lid van het Koninklijk Huis is overgedaan aan zakenman John Fentener van Vlissingen.

De kunstwerken zijn niet eerst aan Nederlandse musea te koop aangeboden. Vooraanstaande kunsthistorici en musea vinden het kwalijk dat daardoor belangrijk nationaal erfgoed geen publiek bezit is geworden.

Van het schilderij van Raden Saleh uit 1849 wordt bovendien betwijfeld of het wel privébezit was.

Het schilderij werd in 2006 bovendien gevonden in een depot van het Instituut Collectie Nederland, dat de collectie van de Staat der Nederlanden beheert. Volgens de Rijksvoorlichtingsdienst liggen daar vaker paleisgoederen opgeslagen.

De RVD kwalificeert de stukken als privé-eigendom van de Oranjes.

Het al honderd jaar vergeten schilderij Boschbrand van Raden Saleh, een spectaculair natuurtafereel dat bijna zo groot is als de Nachtwacht werd in 2006, na archiefonderzoek van de Franse kunsthistoricus Marie-Odette Scalliet, aangetroffen in een depot in Rijswijk, opgerold en dubbelgevouwen en in deplorabele toestand. Scalliet is „zeer teleurgesteld” dat haar advies om het doek in een Nederlands museum onder te brengen, door het hof is genegeerd.

De Duitse kunsthistoricus Werner Kraus, de biograaf van Raden Saleh, is nog kritischer. Hij zegt: „Een van de rijkste families van Europa heeft het doek veronachtzaamd tot het punt waarop het bijna is verwoest, vervolgens haar best gedaan deze ramp geheim te houden en ook nog eens geprobeerd er miljoenen aan over te houden.”

Lees meer over de kunst van de Oranjes: Geen Oranje wilde twaalf vierkante meter tijgers