Populisme is nog niet overwonnen
De democratie moet niet worden gekaapt door politici die willens en wetens kiezers lokken met onrealistische voorstellen en daarbij niet terugschrikken het recht van minderheden aan te tasten.
Dat is de kern van de strijd tegen het populisme die dit jaar in Europa wordt gevoerd. In drie rondes, om het in de woorden van premier Mark Rutte uit te drukken. De kwartfinale, vorige maand in Nederland, leverde Geert Wilders niet de winst op waarop hij hoopte. Maar met een nog altijd grote PVV en een versplinterd palet van traditionele partijen kon de eerste slag tegen het populisme bepaald niet gewonnen verklaard worden.
Terroristische aanslagen zouden onder haar nooit gebeuren want ze zou de grenzen sluiten
De ‘halve finale’, dit weekeinde in Frankrijk, bestendigt dat beeld. Presidentskandidate Marine Le Pen van het Front National schudde in de campagne weliswaar een deel van de oude, onversneden racistische veren af, haar koers was onverminderd populistisch.
Terroristische aanslagen zouden onder haar nooit gebeuren, verklaarde ze, want ze zou de grenzen sluiten. Toen bleek dat een deel van de daders in Frankrijk woonde en niet op een terreurlijst stond, paste ze haar verklaring snel aan. Ruim een op de vijf Fransen steunt Le Pen, en in de tweede ronde kan dat dubbel zoveel worden – of erger.
Curieus lichtpunt
Een curieus lichtpunt voor Europa is dat de winnaar van de eerste stembusgang, de onafhankelijke sociaal-liberaal Emmanuel Macron, van alle kandidaten het meest enthousiast over de Europese Unie is. Hij wil de EU eerder verder ontwikkelen dan afstand nemen.
Maar de winst van Macron is ook te verklaren door de onmacht van de zittende president, socialist Hollande, en de ophef over de bijverdiensten van de vrouw van de rechtse kandidaat Fillon. Macron mag gedoodverfd winnaar zijn van de tweestrijd met Le Pen, er is nog van alles mogelijk.
En hij moet binnen twee maanden genoeg kandidaten optrommelen voor de naderende parlementsverkiezingen, wil hij niet vervallen in dezelfde krachteloosheid als zijn voorganger. Om over de benodigde interne economische hervormingen, die hij ook wil, nog maar niet te spreken.
Het populisme in Europa is op dit moment hooguit in bedwang gehouden, niet verslagen
Zo zitten we op een discutabale overwinning in de kwartfinale en een halve finale die de verlenging is ingegaan. De finale, in september in Duitsland, wordt een nieuwe test. Daar waren de populisten van AfD vooral onderling in gevecht. Dat leverde deze week een uitgesproken rechts-populistisch leiderschap op.
Het populisme in Europa is op dit moment hooguit in bedwang gehouden, niet verslagen. Dat zal in september niet veel anders zijn. Een wonderrecept hiertegen bestaat niet. Maar heldere keuzes en perspectief voor groepen die zich vergeten voelen, kunnen helpen tegen een politiek van simpel klinkende, onrealistische oplossingen.
De mening van de krant, verwoord door leden van de hoofdredactie en senior redacteuren.