Bellen met onze correspondent: 'Le Pen heeft een morele nederlaag geleden'

Voor het eerst in de recente geschiedenis van Frankrijk zijn de kandidaten van de 'traditionele' partijen al in de eerste ronde uitgeschakeld. Hoe reageren de ochtendkranten op deze opvallende uitslag?

'Er wordt gesproken van een aardverschuiving. De nadruk wordt gelegd op het zware verlies van de twee grote regeringspartijen, de socialisten en de Republikeinen. Vooral het feit dat de socialisten zijn weggevaagd, wordt door Frankrijk als schokkend ervaren. Ook de winst van Macron wordt in de ochtendkranten aangehaald. Le Parisien spreekt van 'la sensation Macron' (de sensatie Macron, red.).'

De links-liberaal Macron heeft 23,8 procent van de stemmen gehaald en eindigde daarmee bovenaan. Hoe valt zijn succes te verklaren?

'Hij heeft een formidabele prestatie neergezet. Uit het niets is hij opgekomen en nu is hij de grote favoriet voor het presidentschap. Hij heeft heel goed campagne gevoerd door moderne marketingmethoden in te zetten. Daar komt bij dat hij veel geluk heeft gehad. Het Franse weekblad Le Point vergeleek Macron met Mozes voor wie de zee zich opende. Hij had het geluk dat tijdens de Republikeinse voorverkiezingen Alain Juppé werd verslagen en bij de socialisten Manuel Valls. Daardoor werden twee centrumkandidaten uit het spel gehaald, wat gunstig uitpakte voor de extremere kandidaten. Vervolgens heeft de Republikein Francois Fillon zichzelf uitgeschakeld (door de 'Penelope-gate', lees hier meer).'

Twee kandidaten die lijnrecht tegenover elkaar staan, Macron en Le Pen, zijn als winnaars uit de strijd gekomen. Laat dit zien hoe verdeeld Frankrijk is?

'Niet alleen hoe verdeeld Frankrijk is, maar hoe verdeeld de hele westerse wereld is. Het gaat hier om een zuivere keuze tussen globalisering en nationalisme. Lange tijd leefde er in Frankrijk bezorgdheid dat er een soort nationalistische dynamiek op gang zou komen, die voor Brexit-achtige situaties zouden zorgen. Maar de achterstand van Le Pen is nu zo groot dat ik het idee heb dat ze het niet meer goed kan maken.'

Kan het verlies van Le Pen worden gezien als een nederlaag?

'Zelf vindt ze van niet. Ze heeft meer stemmen dan ooit gehaald. In 2002, onder leiding van haar vader Jean-Marie Le Pen, behaalde de partij 16 procent van de stemmen, nu bijna 22. Maar er kan zeker worden gesproken van een morele nederlaag. Een beetje zoals Wilders in Nederland. Ze heeft altijd gezegd dat ze met een onstuitbare mars naar de toekomst bezig is in naam van het volk en dat ze wil afrekenen met de elite. Nu ze is verslagen door een uitgesproken pro-Europeaan, worden al die pretenties onderuitgehaald.'

De socialisten zijn met 6,2 procent van de stemmen weggevaagd van de politieke bühne. Welke conclusie kan hieruit worden getrokken?

'Uit de hele uitslag spreekt een enorm verlangen af te rekenen met de oude garde. Een verlangen bovendien naar nieuwe gezichten en nieuwe partijen. De uitslag is dramatisch voor de socialisten. Het lijkt een beetje op het PvdA-verhaal in Nederland. Door Benoît Hamon naar voren te schuiven, is de partij de centraal-linkse kiezer verloren. Die zijn naar Macron gegaan. Vervolgens is de partij op links totaal overvleugeld door de radicaal-linkse kandidaat Jean-Luc Mélenchon, iemand die heel effectief campagne heeft gevoerd. Hij heeft gebruikgemaakt van het feit dat er op de linkervleugel enorme afkeer voor de socialisten bestaat.

'Het heeft achteraf heel ongelukkig uitgepakt dat iemand van de linkervleugel de socialisten heeft geleid. De socialisten worden gezien als partij die de linkse idealen heeft verraden. Maar, dat moet ook gezegd: elke socialist had het moeilijk gehad op deze positie. Dat is de prijs die je betaalt voor vijf jaar slecht presidentschap.'

Is er nog hoop voor de socialisten?

'Het grootste probleem is hun positionering. Ze moeten zich opnieuw zien te onderscheiden. Aan de ene kant heb je Macron die het links-liberale geluid verkondigt, aan de andere kant heb je het principiële geluid van Mélenchon. Mensen stemden voorheen op de socialisten met het idee dat dit de enige manier was om iets van die linkse ideeën in de regering terug te zien. Maar als dit machtsargument wegvalt, krijgt een partij het heel moeilijk.'

Gaat de tweede ronde nog spannend worden of is de strijd eigenlijk al gestreden?

'Het ziet ernaar uit dat Macron de nieuwe president wordt, maar je moet altijd een slag om de arm houden. Er zal nog heftig campagne worden gevoerd. Ik had Le Pen nog een kans gegeven als ze met een aardige voorsprong als eerste was geëindigd in de eerste ronde. Of als de peilingen de stemming in het land slecht hadden aangevoeld, maar de peilingen zijn op een griezelige manier correct gebleken.'

Hoe zou het Frankrijk onder Macron eruit zien?

'Je kunt je afvragen hoeveel er echt gaat veranderen. In juli zijn er parlementsverkiezingen en het is nog niet zeker of Macron een meerderheid zal halen. Bovendien krijgt hij met dezelfde oppositie, zij het nog heftiger, te maken als Hollande. Gisteren liet de woordvoerder van Mélenchon al dreigend weten dat het land onbestuurbaar wordt als Macron wordt verkozen tot president.'