Met dit geld zou Nederland een nieuwe, slimme infrastructuur kunnen opbouwen voor groene energie, duurzame watervoorziening en een klimaatbewustere mobiliteit.
De wetenschappers doen de oproep maandag in een open brief in dagblad Trouw. De ondertekenaaars doen in de brief twaalf concrete aanbevelingen voor de politiek.
Zij pleiten er onder meer voor alle kolencentrales binnen drie jaar te sluiten, een kilometerheffing in te voeren voor automobilisten, meer geld uit te trekken voor het klimaatneutraal maken voor woningen en een aparte minister voor Energie en Klimaat aan te stellen.
Groningen
Ook willen de hoogleraren dat de gaswinning in Groningen binnen vijf jaar afgebouwd wordt naar 12 miljard kuub per jaar, en dat binnen vijftien jaar helemaal geen gas meer gewonnen wordt in de provincie. "Groningen kan dé voorbeeldprovincie worden voor de transitie naar een aardgasloze economie."
Daarnaast pleiten de wetenschappers voor een schadefonds van vijf miljard euro, waaruit alle Groningers die schade hebben opgelopen door de aardbevingen die veroorzaakt worden door de gaswinning een bedrag kunnen krijgen.
Vorige week heeft Henk Kamp (Economische Zaken) op advies van de toezichthouder, het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), besloten dat de Nederlandse Aardolie Maatschappij in 2017 21,6 miljard kuub gas per jaar mag winnen. In 2016 was dit nog 24 miljard kuub.
Moed en leiderschap
Door deze speerpunten over te nemen zou Nederland koploper van Europa kunnen worden op het gebied van duurzame economieën. "Investeert Nederland niet op grote schaal, dan mist het de boot ten opzichte van andere landen", aldus de hoogleraren.
"Nederland is nog diep geworteld in de fossiele economie. Nog steeds bungelt Nederland onderaan de Europese ranglijst wat betreft duurzame energie. Alleen een langdurige inspanning, gebaseerd op een consistente combinatie van visie, strategie en actie kan dit veranderen. Dat vraagt om moed en leiderschap."
Nieuw perspectief
De wetenschappers erkennen dat de plannen een financiële investering vragen van alle Nederlanders. "Maar het levert ook veel op: werkgelegenheid, innovatie een nieuw economisch perspectief."
De ondertekenaars vrezen dat er een tweedeling in de samenleving ontstaat, omdat er voor een grote groep mensen in de toekomst onvoldoende zinvol werk zou zijn. De brief is een initiatief van hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans van de Erasmus Universiteit. Hij is ook een van de oprichters van organisatie Urgenda.
De rechtbank in Den Haag bepaalde vorig jaar in een zaak die was aangespannen door milieuorganisatie Urgenda dat Nederland op dat moment te weinig deed om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. In 2020 moet die uitstoot met 25 procent zijn teruggedrongen ten opzichte van 1990, oordeelde de rechter.