De gekte kende nauwelijks grenzen, toen Willem-Alexander werd geboren

Soldaten uit de Utrechtse Kromhoutkazerne moesten de politieagenten te hulp komen om de dolenthousiaste mensen bij de hoofdingang van het Utrechts Academisch Ziekenhuis op afstand te houden. Zelfs met hen lukte het nauwelijks de feestvierders in te tomen. "Als een levende stormram beukte men uitzinnig de tralies", zo noteerde een journalist van het Utrechts Nieuwsblad.

De storm brak los op een milde donderdagavond, 27 april 1967. In Griekenland grepen de militairen naar de macht en in Vietnam woedde een bloedige burgeroorlog, maar in Nederland telde dat even niet. Om drie minuten voor acht was er een prinsje geboren, de eerste zoon van troonopvolgster Beatrix. De naam werd pas vier dagen later bekend, maar de vreugde-explosie was er niet minder door.

Schlagers

Niet alleen in Utrecht gingen mensen uit hun dak. 'Heel Nederland één juichkreet' kopte deze krant de volgende ochtend. Overal in het land stroomden mensen de straat op. In de grote steden legde deze massa het verkeer lam. In oranje geklede mensen zongen bekende schlagers als 'Oranje boven' en 'Lang leve de koning'. In Amsterdam gaf het gemeentebestuur café's toestemming om tot vier uur open te blijven.

Verhaal loopt door onder de afbeelding.

De volgende ochtend meldden de meeste kranten prominent dat er 'na 116 jaar weer een prinsje' was. Later bleek dat grootmoeder Juliana hierover buitengewoon ontstemd was. Ze vond het weinig vleiend ten opzichte van de koninginnen die in Nederland staatshoofd waren geweest. Ze had natuurlijk gelijk, want het waren vrouwen die het aanzien van de familie hadden hersteld, nadat Willem III dat aanzienlijk had beschadigd.

Coos Huijsen - oud-Kamerlid en schrijver van boeken over het belang van het Oranjehuis voor de Nederlandse natie - herinnert zich die dag heel goed. Hij werkte in Delft als geschiedenisdocent en op school heerste in de dagen daarvoor al een aanstekelijk enthousiasme. "Het maakte niet uit wie je sprak, iedereen verheugde zich er op", zegt Huijsen.

Dat had volgens hem alles te maken met de manier waarop het huwelijk van Beatrix en Claus een jaar daarvoor op een geweldige kater was uitgelopen. "De ene helft van de bevolking was narrig over het feit dat de kroonprinses uitgerekend met een Duitser ging trouwen. De andere helft vond het verschrikkelijk dat die rookbom en de protesten door linkse jongeren het huwelijk verpestten."

'Goedmakertje'

Inmiddels had Nederland in dat jaar wel in de gaten gekregen dat Claus uit een heel ander hout was gesneden dan iedereen dacht. "Claus bleek een uitstekende en sympathieke kerel te zijn. Ik denk daarom dat Nederlanders een jaar later stonden te popelen om te kunnen tonen dat ze blij waren met die baby, maar ook met Claus."

Huijsen was overtuigd lid van de CHU, de partij van Kamerlid Wttewaall van Stoetwegen die bekend stond als de 'oranje freule'. "Het was niet alleen mijn partij die reikhalzend naar dat moment uitkeek. Ik merkte die vrolijkheid ook bij de seculiere mensen met wie ik omging", zegt Huijsen die later Kamerlid voor de PvdA werd. "Het zijn van die momenten dat het Oranjehuis de Nederlandse bevolking, uitzonderingen daargelaten, kan verbinden."

Behalve dat er sprake was van een 'goedmakertje' speelde nog een andere factor een rol bij het ontstaan van de uitzinnige vreugde. Dat was de aanwezigheid van televisiecamera's en fotografen die wekenlang over de aanstaande bevalling berichtten. Toen 29 jaar daarvoor Beatrix werd geboren, was er uiteraard ook blijdschap en gingen de vlaggen uit, maar was de feestelijke stemming veel ingetogener.

Dat prinses Juliana was bevallen van een dochter werd bekendgemaakt in een 'buitengewone Nederlandsche Staatscourant'. Bij Paleis Soestdijk stonden geen fotografen en televisiecamera's. Niemand wist wanneer het kind verwacht werd. De Nederlander wachtte rustig af.

Hoe anders ging dat bij kasteel Drakensteyn, het huis waar Beatrix en Claus na het huwelijk hun intrek hadden genomen. Al maanden voor de begin april verwachtte baby, hingen fotografen bij het achthoekige kasteeltje in Lage Vuursche rond om niets van het babynieuws te missen. Journalisten kwamen regelmatig een kijkje nemen in het rustieke dorp voor een reportage. Langzaam nam de nervositeit toe, bij de media maar ook bij de overheid.

De Rijksvoorlichtingdienst (RVD) voorzag dat de belangstelling van binnenlandse, maar ook van buitenlandse pers enorm zou zijn. Half maart zette deze dienst in de buurt van het kasteel legertenten op met daarin de faciliteiten voor de pers, zoals 'supersnelle' telexen en 29 telefoonlijnen. De twee hotels die Lage Vuursche rijk was, waren al maanden van tevoren volgeboekt door binnen- en buitenlandse journalisten.

Oeverloze verveling

Beslissend was dat de Nederlandse televisie voor het eerst zo uitgebreid ging berichten over een belangrijke gebeurtenis als de komst van een toekomstige troonopvolger. In de tuin van hotel De Kastanjehof kwam een tent met een steunzender voor een directe tv-uitzending. De NTS zette zo'n 130 mensen in om elk nieuwsfeit te kunnen melden. Caravans werden omgebouwd tot studio's waarin mensen geïnterviewd konden worden.

Het bracht een dynamiek op gang die we tegenwoordig zo goed kennen. De camera's stonden daar niet voor niets en als vanzelf verscheen er in bijna elk journaaluitzending een item over de hoogzwangere Beatrix. Nederland kwam zo te weten dat de prinses een goede nachtrust had genoten en dat de dokter was langs geweest.

Verhaal loopt door onder de afbeelding.

Met die nadrukkelijke aanwezigheid van televisie wilde de geschreven media niet achterblijven en elk zichzelf respecterende krant had een verslaggever ter plekke. Zij beschreven hoe de talloze dagjesmensen bij Drakensteyn een kijkje kwamen nemen, want ja, daar was zo veel pers aanwezig. Alles wat de mensen van de RVD bij de dagelijkse briefing te berde brachten, kwam in de krant.

Half april was iedereen wel zo'n beetje uitgeschreven, maar de baby bleef waar hij was. Oranjeverenigingen stonden in de startblokken om hun feestprogramma's af te draaien. De spanning bouwde zich op, maar tegelijkertijd werden de daar bivakkerende journalisten overvallen door een oeverloze verveling. Soms was het nieuws dat dronken journalisten het dorp op stelten hadden gezet. Om de spanning te breken, organiseerde de RVD een voetbalwedstrijd tussen journalisten en het personeel van Drakensteyn, waarbij Claus zo goed was om de aftrap te verrichten.

Beetgenomen

In de avond van 25 april belegde de RVD plotseling een ingelaste persbijeenkomst. Iedereen dacht dat het moment was gekomen en spoedde zich naar de tent. Zij werden even aan de praat gehouden en uiteindelijk kwam de mededeling dat even daarvoor de prinses met een auto naar het Academisch Ziekenhuis in Utrecht was gebracht. Zij had ongezien het kasteel kunnen verlaten en de pers voelde zich een beetje beetgenomen.

De gynaecoloog die Beatrix behandelde, professor Plate, vond het raadzaam om de prinses naar het Academisch Ziekenhuis te halen. Hij zag tot zijn grote spijt aankomen dat het op een keizersnede ging uitdraaien. Met grote spoed verplaatste de meute zich naar Utrecht waar een nieuw perscentrum uit de grond werd gestampt. Nu kon wel elk moment het goede nieuws komen.

Toch duurde het nog tot donderdagavond dat om 8.32 uur, de verslaggever van het Algemeen Handelsblad hield het minutieus bij, RVD-man Gijs van der Wiel de perszaal betrad. "Er valt een vreemde stilte. Zomaar. En voor het eerst", schreef hij verder. Van der Wiel vertelde dat de prinses 'het leven had geschonken aan een flinke, welgeschapen zoon'. Verslaggevers wilden meer details, wat is zijn gewicht en lengte? Die had Van der Wiel niet, die kwamen pas later.

Vanaf dat moment brak het pandemonium los. Journalisten haastten zich naar de telefoons en typemachines. De tv-uitzending werd onderbroken voor het goede nieuws, waarna Nederland eindelijk, na een lange gespannen aanloop, kon beginnen met feestvieren.

2 Miljoen beschuiten

De kranten gingen de volgende ochtend los. Afgezien uiteraard van de communistische De Waarheid, die hield het op een eenkolommer met als zuinige kop 'Beatrix kreeg zoon'. De andere kranten stonden bol met oranjenieuws. Zo had de jongere zuster van Claus enkele uren daarvoor ook een zoon gebaard en kregen buitenlanders bij de Belgische grens beschuit met muisjes.

Politieke ambtsdragers konden eindelijk hun tot uitentreuren voorbereide speeches afdraaien. Bij de middenstand konden de duizenden lepeltjes, boekenleggers, briefopeners, asbakken en sleutelhangers de verkoop in. Hoe vers de 2 miljoen beschuiten nog waren die de bakkers van te voren hadden gemaakt voor de lagere en kleuterscholen, is niet bekend.

Een dag later mocht prins Claus voor de tv-camera's vertellen hoe hij zich voelde. Hij deed het op de manier die Nederland in latere jaren zo goed zou leren kennen. "Op een dag als vandaag is de vader eigenlijk een heel onbelangrijk figuur. En dit is precies zoals ik me nu voel." De licht ironische toon over zijn eigen rol vormde een prachtig contrast met de hysterie rond het kleine prinsje die desondanks nog wel een tijdje zou aanhouden.