Discussie in België: moet de overheid kerken en moskeeën blijven betalen?

Wie vast emplooi zoekt als geestelijke en zeker van wil zijn van zijn toekomst, doet er goed aan te solliciteren bij onze zuiderburen. Ieder serieuze godsdienstige groep krijgt er na officiële erkenning riante financiering: lonen, onderhoud voor gebouwen en als het nodig is vergoeding voor andere kosten. Geld dat kerk- of moskeegangers afdragen bij een collecte, gaat voor het grootste deel regelrecht naar missie of een goed doel.

Houdgreep

Maar hoe lang nog? Het systeem van de religiesubsidie, dat stamt uit Napoleontische tijden, moet op de schop, klinkt het in aanloop naar een debat aanstaande vrijdag in het Vlaamse parlement. In dagblad De Standaard wierp voorzitter Gwendolyn Rutten van de liberale regeringspartij OpenVLD dit weekend de knuppel in het hoenderhok.

De betrokken partijen houden elkaar in een ‘houdgreep’, stelde ze. Katholieke kerken hebben vaak veel leden en weinig actieve kerkgangers en krijgen relatief veel geld, terwijl het voor moskeeën vaak krap aan is. Maar er speelt meer. De directe aanleiding voor haar voorstel ligt in de plaats Beringen, in Belgisch Limburg. De lokale Turkse moskee wordt er volgens de regering ‘gemanipuleerd door de Turkse overheid’. Reden tot zorg. Het godshuis is net als veel Turkse moskeeën in Nederland onderdeel van Diyanet, het Turkse presidium voor godsdienstzaken, en ligt al een paar weken onder een politiek vergrootglas.

“We gaan geld toch niet gebruiken als glijmiddel voor een Europese islam?”, vroeg Rutten zich retorisch af. “Alle Diyanet-moskeeën doen in Vlaanderen aan politiek. Waarom richt de minister zich op één enkele moskee? Ze komen allemaal in aanmerking om hun erkenning te verliezen.” Net als veel Nederlandse politici ziet Rutten een lange arm van Ankara. “Voor president Erdogan blijven alle Turken kinderen van het vaderland, ongeacht waar ze verblijven. Het vormen van een politieke gemeenschap zet een rem op integratie, zeker nu Erdogan wegdrijft van de democratie.”

Ze krijgt bijval van de socialistische oppositiepartij Sp.a. Diens voorzitter John Crombez noemt het voorstel ‘zeker bespreekbaar’, al wil hij niet te hard van stapel lopen. Om het financieringssysteem af te schaffen is een wijziging van de grondwet nodig, en die regel je niet zo maar. “We zijn het eens dat er een discussie mag komen, maar dat zal pas voor de verkiezingen van 2019 zijn”, zegt hij in dagblad Het Laatste Nieuws.

Belang van buitenlands geld

Of er tegen die tijd animo voor is, valt te bezien. De twee andere huidige regeringspartijen, het Vlaams-nationalistische NV-A en het christendemocratische CD&V, voelen er vooralsnog weinig voor. "De financiering van de erkende godsdiensten, de katholieke in eerste instantie, is in ons land de vrucht van een delicaat historisch compromis in de verhouding tussen kerk en staat”, vindt Bart de Wever van N-VA. Met ‘actuele en acutere problemen’ over buitenlandse inmenging en radicalisering’ heeft de regeling wat hem betreft niets te maken, en dus moet dat ook niet inzet worden van de strijd tegen radicalisering.

Maar is dat terecht? Regeringspartij CD&V ziet juist wel een directe lijn van religieuze financiering naar radicalisme. “Met dit voorstel vergroot je net het belang van dat buitenlands geld”, meent CD&V-fractieleider Servais Verherstraeten. En waar buitenlands geld is, is buitenlandse invloed - een sommetje dat in Nederland ook regelmatig wordt gemaakt. “Het erkennen en subsidiëren van religies biedt de overheid voordelen: op deze manier kan ze voorwaarden stellen en ook toezicht houden op de activiteiten en het verspreiden van radicalisme tegengaan.” Ofwel: misschien is die religiesubsidie zo gek nog niet.