Wagendorp: wordt noodzaak van regering in aangeharkt Nederland niet schromelijk overschat?

Deze week zou een cruciale worden in de kabinetsformatie. Na het overleg van vandaag (10.00-12.45 en 14.30-17.00 uur) hebben de onderhandelaars en informateur Schippers namelijk een week vakantie, en volgens Haagse formatiewatchers zou het wel eens zo kunnen zijn dat daarom de eerste poging tot kabinetsvorming vandaag zal stuklopen, waarna na een afkoelingsperiode poging twee kan beginnen.

Waarom de formatiewatchers dat denken weet niemand, de formatiewatchers zelf ook niet. Formatiewatcher is het moeilijkste beroep van Nederland. Je hangt de hele dag rond op Het Binnenhof, in afwachting van politici die naar binnen gaan of weer naar buiten komen. Die zeggen niks, dus je bent aangewezen op een blik, een opgetrokken wenkbrauw, een loopje, veelzeggend zwijgen of een enkel gemorst woord.

'Knetteren' bijvoorbeeld. Dat zei premier Rutte gisteren, over de sfeer tijdens de onderhandelingen, dat het zo nu en dan knetterde. Dat was een godsgeschenk voor elke formatiewatcher. Want als het knettert is er wat aan de hand. Wat precies, dat weet je niet, maar het is in elk geval geen pais en vree. Er hangt crisis in de lucht, als het knettert, de gesprekken zijn in de fik gevlogen, de onderhandelaars slaan met de vuist op tafel, het wantrouwen neemt de overhand, er vliegen verwijten over en weer, het is tit for tat, er wordt met deuren gesmeten en er loopt iemand woedend weg: Jesse Klaver.

Want dat is dus de verwachting onder de formatiewatchers, dat Klaver op zeker moment de stekker eruit zal trekken. Of de anderen de stekker uit Klaver, dat is altijd arbitrair. Het 'rechtse motorblok' - D66 is gedurende deze formatie ineens een rechtse partij geworden - kan onmogelijk een kabinet vormen met GroenLinks en GL kan het niet aan de achterban verkopen om gemene zaak te maken met de asfalt-, kolencentrales- en varkenslobby.

Het is vandaag de 36e dag na de verkiezingen. Gemiddeld zitten er in Nederland 87,5 dagen tussen stembusgang en kabinetsbeëdiging. Het snelheidsrecord dateert van 1948 (31 dagen) het duurrecord van 1977 (208 dagen). Na de formatie van 2012 (met 52 dagen een vluggertje) was de algemene opinie dat het te snel was gegaan. Nu het lekker loopt met de economie is het niet nodig overhaast aan de slag te gaan. Misschien wordt de noodzaak van een regering in een aangeharkt ambtenarenland als Nederland sowieso schromelijk overschat. We kunnen best een tijdje zonder. In België duurde de formatie na de verkiezingen van 2010 587 dagen (wereldrecord) en het land stond er na die regeringsloze periode prima voor.

Ik verwacht dat de pogingen om GroenRechts van de grond te krijgen nog wel even zullen worden voortgezet. Als formatiewatcher zie ik bij Klaver geldingsdrang en gretigheid: hij wil graag. Dat, gevoegd bij de vaderlijke sympathiegevoelens die ik meen te ontwaren bij Buma (ik zag een foto waarop hij naar Jesse lachte), Pechtolds slimmigheid (hij heeft Jesse nodig, met CU of PvdA wordt het een stuk ingewikkelder) en Ruttes zonnige temperament (Jesse is wel een beetje te links maar verder best een toffe gozer) zorgt ervoor dat ik zelfs niet uitsluit dat de onderhandelingen succesvol zullen worden afgerond.

Maar niet eerder dan half juli (122 dagen), want we geloven hier pas in dingen als er een worsteling aan vooraf is gegaan, er nieren zijn geproefd, offers zijn gebracht in het landsbelang en het tandengekners niet van de lucht is geweest. Dit alles zoals altijd onder voorbehoud.