Onze plastic soep wordt op de Noordpool geserveerd
In de Noordelijke IJszee bij Nova Zembla drijft een deken van plastic afval. De miljarden stukjes plastic komen vrijwel zeker rechtstreeks uit de dichtbevolkte gebieden van Europa en de Verenigde Staten. Het afval is op golfstromen uit de Noord-Atlantische Oceaan naar het arctische gebied gedreven.
Vermoedens waren er al lang, aanwijzingen ook; Duitse onderzoekers vonden al plastic in noordpoolijs. Rond Nova Zembla dobberen naar schatting 300 miljard flintertjes plastic in zee.
Onderzoek van wetenschappers uit acht landen levert nu het bewijs. Ze gingen vijf maanden op expeditie in de Noordelijke IJszee en deden een poging de wereldwijde kaart van drijvend plastic afval compleet te maken. De resultaten zijn vandaag gepubliceerd op de wetenschappelijke website Science Advances.
Plastic welvaartsafval
Hoe lang doet een hamburgerbakje van een McDonald’s in Boston, Massachusetts over de lange reis naar Nova Zembla in de Noordelijke IJszee? Hoe lang is het dekseltje van een Starbucks-koffiebekertje onderweg van de kust bij IJmuiden naar de Barentszee? Het antwoord luidt: ongeveer twee jaar.
De Nederlandse natuurkundige Erik van Sebille heeft het onderzocht en uitgerekend. Hij weet alles van oceaanstromingen, hoe de zee over grote afstand objecten transporteert. In de oceanen liggen meer dan 17.000 boeien die gps-gegevens leveren. De data van de boeien leveren een berg gegevens op waarmee modellen kunnen worden gemaakt van de route en de snelheid waarmee ‘dingen’ in zee worden getransporteerd.
Bijzondere verantwoordelijkheid
De etiketten zitten er niet meer op, de oorspronkelijke vorm is niet meer herkenbaar, maar vast staat dat de plastic troep die in de Noordelijke IJszee drijft, uit Europa en de Verenigde Staten komt. En door die vaststelling rust op de overheden en bewoners van die continenten wel een bijzondere verantwoordelijkheid, vindt de wetenschapper van de Universiteit Utrecht.
'Het staat vast dat van het plastic dat wij hebben gevonden in de Noordelijke IJszee, er niets uit Zuidoost-Azië komt'
Van Sebille: “Er zijn mensen die zeggen dat de plastic soep die in oceanen drijft, vooral afkomstig is uit landen als India, China, de Filippijnen. Daar zijn ook wel aanwijzingen voor. Maar het pleit ons in het Westen niet vrij van onze bijdrage aan het afvalprobleem op zee. Want het staat vast dat van het plastic dat wij hebben gevonden in de Noordelijke IJszee, er niets uit Zuidoost-Azië komt. Dit is echt afval dat in de VS en Europa in zee terecht is gekomen.”
Wetenschappers uit acht landen hebben op een expeditie van vijf maanden in de Noordelijke IJszee het drijvend plasticafval geanalyseerd. Ze vonden grote hoeveelheden plasticafval, vooral bij de eilandenarchipel Nova Zembla. Vandaag publiceren de wetenschappers hun bevindingen op de wetenschappelijke website Science Advances.
Tekst loopt door onder de afbeelding.
Van Sebille, een van de auteurs, was zelf niet mee op expeditie. Zijn bijdrage aan het onderzoek beperkt zich tot de berekening van de manier waarop al dat plasticafval uit Europa en Noord-Amerika in het Noordpoolgebied is gekomen.
'Dit richt veel meer schade aan'
De onderzoekers vonden weinig tot geen plastic in de uitgestrekte gebieden boven Canada en Oost-Siberië. Maar toen ze noordelijk in de Groenlandzee en de Barentszee voeren, ontdekten ze grote hoeveelheden plastic fragmenten. De meeste troep dreef bij Nova Zembla. “De studie laat zien dat er meer is dan de plastic soep, waar iedereen het over heeft. De plastic soep drijft in oceanen met weinig zeeleven, maar in de Noordelijke IJszee is er veel leven, er zijn volop beren, vogels, zeezoogdieren. Dit richt veel meer schade aan.”
Kleine fragmenten
Het afval is versnipperd tot stukjes ter grootte van rijstkorrels. Van Sebille: “De theorie is dat het plastic op de lange reis door de kracht van golven en door de inwerking van zon en zout water, uit elkaar valt in fragmenten. Dat is wat we denken. Er zijn ook wetenschappers die vermoeden dat dieren in drijvend plastic bijten en stukjes opeten en dat ze die fragmenten vervolgens uitpoepen. De plastic soep in de oceanen bestaat ook uit kleine fragmenten.”
Tekst loopt door onder de afbeelding.
En precies dat maakt het zo moeilijk om de troep op te ruimen. “De stukjes zijn niet veel groter dan plankton en algen. Je kunt ze eigenlijk niet verwijderen.” De enige oplossing is ervoor zorgen dat er minder plastic in zee kan komen, zegt de Utrechtse natuurkundige.
Het is de warme golfstroom uit de Golf van Mexico die het plastic van de Amerikaanse en Europese kusten meevoert naar de Noordpool. Wie de golfstroom met zijn vertakkingen op de wereldbol ziet, begrijpt in één oogopslag waarom het Amerikaanse en Europese afval met de stroom mee richting Noordpool wordt gevoerd. Alleen, de troep blijft daar achter. Het warmere Golfstroom-water zakt in de Noordelijke IJszee naar grotere diepten en vloeit uiteindelijk terug richting evenaar. Maar het plastic blijft in de Noordelijke IJszee.
Meest bedreigde ecosysteem
Het is een ecologisch drama, zegt Van Sebille: “Het plastic dat wij hier in Europa produceren, gaat uiteindelijk naar een van de meest ongerepte en meest bedreigde ecosystemen van de wereld. Het arctische gebied wordt al sterk bedreigd door klimaatverandering en het smelten van zee-ijs. Elke extra druk op de arctische fauna, van plasticafval of andere vervuiling, kan rampzalig zijn.”
'We krijgen dat plastic daar nu niet meer weg'
Volgens Van Sebille bewijst de nieuwe studie dat er moet worden ingegrepen. “We krijgen dat plastic daar nu niet meer weg. Maar we moeten zorgen dat er niet nóg meer in de oceanen terechtkomt. We moeten minder plastic gebruiken en de stranden schoonhouden. Dat helpt echt. Plastic is een groot probleem voor dieren, die het opeten of erin verstrikt raken, met mogelijk dodelijke gevolgen.”
