Hoe raken we de 100 miljoen kilo uien kwijt?
Van de Nederlandse uien gaat normaal gesproken 90 procent de grens over. Maar buitenlandse boeren telen ze steeds vaker zelf en de markt raakt verzadigd. Hoe raken we, na de overvloedige oogst van dit jaar, die berg van 100 miljoen kilo uien kwijt?
1. Naar de hongerende kinderen in Afrika verschepen
De Zeeuwse uienexporteur Wiskerke Onions heeft voorgesteld de uien naar landen als Ethiopië, Somalië en Zuid-Soedan te verschepen, om daar de hongersnood te verlichten. Dat klinkt simpel, maar is het niet, merkt het bedrijf nu. Uientelers willen wel aan dit plan meewerken en zeevrachtvervoerders ook, maar hulporganisaties en Wereldhandelsorganisatie WTO zien vooral beren op de weg. Zij wijzen erop dat maaltijden die alleen uit uien bestaan ongeschikt zijn voor ondervoede mensen. Bovendien halen hulporganisaties het benodigde voedsel liever uit buurlanden van de hongersnoodlanden.
2. Doneren aan de Voedselbank
Toen Nederland eind 2011 met een uienoverschot kampte, verwerkte de Voedselbank in Amsterdam 30 duizend kilo uien van een Texelse boer in voedselpakketten, vergezeld van een uiensoeprecept van culinair journalist Johannes van Dam. Nu krijgt Voedselbanken Nederland vooral veel peen binnen, zegt woordvoerder Pien de Ruig: ook aan wortelen heeft Nederland momenteel een overschot. De verdeling van het uienoverschot over de voedselbanken wordt niet centraal geregeld, maar voedselbanken in Alphen aan den Rijn en Kaag en Braassem kregen een extra voorraad binnen. 'Ui is een perfect product voor een basismaaltijd', zegt De Ruig. 'Boeren weten ons goed te vinden.' Maar de Voedselbank kan geen écht grote overschotten aan, waarschuwt zij. 'Wij voorzien elke week 30 duizend huishoudens van eten, maar in een voedselpakket doe je hoogstens één kilo uien. 100 miljoen kilo is een afschuwelijke hoeveelheid om weg te werken.'
100 miljoen kilo is een afschuwelijke hoeveelheid om weg te werken
3. Uienfeesten organiseren of andere creatieve oplossingen
In de winter van 2011-'12 waren er op verscheidene plaatsen 'uienfeesten', waar bezoekers gratis uien mochten komen graaien. Die staan nog niet gepland, maar wat niet is kan nog komen.
4. Tegen dumpprijzen verkopen
Uienbedrijf Noordam in Woubrugge verkoopt zijn uien in een stalletje langs de weg, aan particulieren en anti-verspillingsclubs en aan speciaalzaken. Tegen bodemprijzen, zegt Guusta Noordam. '5 kilo voor 1 euro. Bijna voor niks, maar niet gratis. Wij moeten ook leven.' Hun eigen uienberg van 70 duizend kilo is inmiddels tot 20 duizend kilo geslonken. Dat is nog steeds een flinke bult. 'Dat snijd je niet weg op een patatje speciaal.'
5 kilo voor 1 euro. Bijna voor niks, maar niet gratis. Wij moeten ook leven
5. Vernietigen
Als het boeren op geen enkele manier lukt hun uien kwijt te raken, zelfs niet door ze gratis weg te geven, is vernietigen de laatste optie. Dit gebeurde in 2011 uiteindelijk ook. Maar zover is het nog niet, zegt uienteler Pieter Noordam. 'Telers hopen nog op een wonder. Als je dan toch moet hangen, kies je de laatste galg.'
Ui in de hoofdrol
Een gehakt uitje door de sla of gebakken ui op je hamburger: dat zet geen zoden aan de dijk! Maar deze gerechten wel:
-Uiensoep: fruit uiringen bruin en zacht met gehakte knoflook in olijfolie, roer er tomatenpuree, lepel bloem en handje tijmblaadjes door, bouillon en scheut witte wijn erbij, roerend koken tot de soep lichtgebonden is.
-Gevulde uien: grote uien schillen, 15-20 min. koken, uithollen, vullen met bv. geruld gehakt, restje vlees, pasta of rijst, etc. Bestrooien met geraspte kaas en 30-40 min. in de oven.
-Broodje ui: per persoon 1 flinke ui in ringen bakken in olijfolie met knoflook en een flinke snuf komijn of, avontuurlijker, snuf gemalen kruidnagel. Broodje dun besmeren met mayonaise en tomatenketchup, uien erop.
-Stamppot ui: uiringen ca. 10-15 minuten zachtjes bakken in ruim boter, mengen met smeuïge aardappelpuree, nootmuskaat erover. Vegaburger of worstje erbij.
-Uienjam: snijd 1 kg (rode)uien in halve ringen, bak ze 10 minuten op laag vuur in olijfolie met een flinke snuf zout; voeg 150-200 g suiker (of honing), een takje salie en 100 ml water toe, laat een uurtje pruttelen, roer af en toe. Roer 3-4 eetl. balsamicoazijn erdoor, even op hoog vuur indampen, salie eruit. De jam in brandschone potjes doen. Lekker bij een kaasplankje, bij de bbq of op crackers.
-Uiensaus: bak uien ca. 10-15 minuten zacht in ruim boter. Pureer met een staafmixer, eventueel scheutje room en maak op smaak af met zout en gul versgeraspte nootmuskaat. Geef bij gebraden vlees of gerookte vis.
-Geroosterde uien: pel 12 (rode) uien en snijd ze in kwarten/parten. Bestrooi ze met zout. Roer 4 uitgeperste tenen knoflook, gehakte naaldjes van 4 takjes rozemarijn door 100 ml olijfolie en schenk over de uien. Zet ze middenin een oven van 200 ¿C tot ze bruin en zacht zijn: aluminiumfolie erover als ze dreigen te verbranden. Eet bij pittig vlees of chili.
-Uiensalade: snijd uien in dunne halve ringen. Schep er flink wat zout door. Laat minstens een half uur staan. Klop olijfolie met citroensap tot een dressing. Meng er flink wat fijngesneden bieslook, peterselie of dille door en een lepeltje milde paprikapoeder. Spoel de uien af onder de kraan, laat ze goed uitlekken en knijp in een schone en geurloze theedoek al het vocht eruit. Meng de dressing erdoor. Dunne plakjes sinaasappel erdoor is ook top. Geef bij gebakken vis of als voorafje met knapperig brood.
Loethe Olthuis