‘Shell-top wist van omkoping in Nigeria’

Er zijn zeer sterke aanwijzingen dat bestuurders van Shell wisten dat het olieconcern een veroordeelde witwasser honderden miljoenen betaalde om een miljardenconcessie in Nigeria binnen te slepen. Het was duidelijk dat een deel van het geld zou worden gebruikt voor steekpenningen.

De Italiaanse zakenkrant Il Sole 24 Ore en de Amerikaanse nieuwssite Buzzfeed concluderen op basis van interne e-mails, die zij hebben gekregen via anti-corruptieorganisatie Global Witness, dat de bedrijfstop op de hoogte was van corruptie. De online gepubliceerde documenten, waarin expliciet wordt gesproken over omkoping en betalingen aan een bedrijf van een veroordeelde oud-minister van olie, onderschrijven die conclusies. Shell laat in een reactie weten niet inhoudelijk op de zaak in te gaan. Wel zegt een woordvoerder dat het bedrijf geen basis ziet voor vervolging.

Lees ook: Vervolging dreigt voor Shell om omstreden oliedeal

De onthullingen komen op een pijnlijk moment voor Shell. Volgende week donderdag begint in Milaan een hoorzitting waarin wordt bepaald of het tot een rechtszaak komt. Behalve Shell zit ook het Italiaanse energiebedrijf Eni in de beklaagdenbank.

Shell en Eni betaalden de Nigeriaanse overheid in 2011 1,3 miljard dollar voor de rechten op het olieveld OPL 245, voor de Nigeriaanse kust, met een geschatte voorraad van ruim 9 miljard vaten olie. Italiaanse en Nederlandse autoriteiten vermoeden al langer dat daarbij sprake was van corruptie, iets wat Shell altijd heeft ontkend. Begin vorig jaar deed de Fiod in dit verband een inval bij het hoofdkantoor van Shell in Den Haag.

Ben van Beurden afgeluisterd

Nu blijkt dat de opsporingsdienst die dag ook telefoongesprekken heeft afgeluisterd van Ben van Beurden. Daarin refereert de huidige topman van Shell aan het bestaan van mogelijk belastend materiaal. Van Beurden werkte in 2011 in de chemietak van het bedrijf en was niet bij de deal betrokken.

Lees ook: Waarom de inval bij Shell in Nigeria eraan zat te komen

De verdenking is dat een groot deel van het miljardenbedrag dat Shell betaalde voor de concessie is verdwenen in de zakken van Dan Etete, een voormalig olieminister die in 2007 in Frankrijk bij verstek is veroordeeld voor witwassen.

Uit de publicaties van Buzzfeed en Il Sole 24 Ore blijkt nu dat top-bestuurders van Shell van dit risico op de hoogte waren. Zo schrijft toenmalig lid van de raad van bestuur Malcolm Brinded op 11 oktober 2010, drie jaar na de veroordeling van Etete, in een e-mail aan collega’s dat de deal „het voordeel heeft dat Malabu meer dan 1 miljard krijgt”.

Malabu geldt als het bedrijf van Etete, die de diepzeeconcessie als olieminister eind jaren negentig voor slechts 20 miljoen dollar toewees aan Malabu. Aan zichzelf dus. De Nigeriaanse overheid pakte de concessie af, waarna de rechten onderwerp werden van een jarenlang juridisch steekspel.

Om de deal rond te krijgen zette Shell twee oud-medewerkers in van de Britse geheime dienst MI6. In onderlinge e-mails bespreken zij de mogelijkheid een Brits visum te regelen voor „E” en de noodzaak te laten zien dat ze hem als „mogelijke partner” beschouwen. Ze bespreken een jachttrip voor Etete in Europa om vertrouwen te kweken.

In een andere e-mail komt expliciet omkoping ter sprake. „Mevrouw E zegt dat E claimt dat slechts 40m van de 300m die we bieden voor hem zijn. De rest is om mensen om te kopen.”